عبدالرحيم موگهي
وسايل حفظ قرآن
براي حفظ آيات قرآن، از قرآني استفاده نماييد كه نه خيلي بزرگ و سنگين باشد، نه خيلي كوچك و ريز خط. به طور نمونه، از قرآنهاي «رَحلي» يا «جيبي» يا «چهار رنگ» يا «با كاغذ گلاسه» و يا «تَذهيب دار» استفاده نكنيد...
1. براي حفظ آيات قرآن، فقط از يك قرآنِ خاص و معين استفاده نماييد تا چشم و ذهنتان به آن عادت كند و با آن مأنوس شود و جاي آيات قرآن، در ذهن و حافظه شما مشخص گردد. اين امر، در يادسپاري و يادآوري آيات و ارائه آنها مؤثر است. بدين منظور، از قرآني استفاده كنيد كه آغاز هر صفحه آن با آغاز يك آيه، و پايان هر صفحه آن با پايان يك آيه، همراه باشد و از نظر رسم الخط، نوع خط، اندازه، رنگ و چاپ، هيچ گاه تغيير ننمايد و ثابت و يكسان بماند. و بهتر است، براي خواندن و حفظ كردن قرآن، از قرآنهايي كه با رَسمُ الخط عربي است، مانند خط «عثمان طه» كه در قطع و اندازه هاي گوناگون نيز است، استفاده نماييد. و اگر استفاده كردن از اين نوع قرآنها براي شما دشوار است، از قرآنهايي كه با رسم الخط فارسي نگارش يافته است، مانند خط «طاهر خوشنويس» و خط «حبيب اللّه فضائلي»، استفاده كنيد. البته، روش حفظ قرآن در اين نوشتار، براساس قرآنهايي است كه با رسم الخط «عثمان طه» نوشته شده است.
2. اگر براي حفظ آيات از قرآنهاي گوناگوني استفاده كنيد، ممكن است دچار تشويش خاطر شويد؛ زيرا امكان دارد كه آيه اي در انتهاي صفحه اي از يك قرآن باشد و همين آيه در ابتداي صفحه اي از يك قرآن ديگر باشد؛ اما چنانچه هميشه و به طور مثال از قرآنهايي كه با رسم الخط «عثمان طه» است استفاده نماييد، خواهيد دانست كه مثلاً آيه 110 سوره انعام در انتهاي صفحه و آيه 111 سوره انعام در ابتداي صفحه قرار دارد.
3. براي حفظ آيات قرآن، از قرآني استفاده نماييد كه نه خيلي بزرگ و سنگين باشد، نه خيلي كوچك و ريز خط. به طور نمونه، از قرآنهاي «رَحلي» يا «جيبي» يا «چهار رنگ» يا «با كاغذ گلاسه» و يا «تَذهيب دار» استفاده نكنيد، بلكه با قرآنهاي «رُقعي» يا «وزيري» يا «يك رنگ» يا «دورنگ» يا «با كاغذ معمولي» و يا «بدون تذهيب» به حفظ قرآن بپردازيد؛ هر چند علاقه و عادت شما مي تواند شرط اصلي در انتخاب نوع قرآن باشد. گفتني است كه از قرآنهاي «نيم جيبي» يا «جيبي» و «كوچك» مي توانيد براي همراه داشتن خود استفاده نماييد.
4. براي حفظ آيات، از قرآني استفاده كنيد كه زيرِ آيات و يا روبه روي آنها معني و ترجمه آيات را نداشته باشد؛ يعني هم در صفحات سمت راست و زوج و هم در صفحات سمت چپ و فرد، فقط آيات و نوشته هاي قرآن باشد. ذكر اين نكته و رعايت آن، بدين منظور است كه تمركز حواس شما، هنگام حفظ كردن قرآن، فقط بر خود آيات و نه چيز ديگري، معطوف و متوجه باشد.
5. براي حفظ آيات قرآن، شايسته است هميشه قرآني كوچك (نيم جيبي يا جيبي) را همراه خود داشته باشيد تا با استفاده از آن، در فرصتهاي خالي شده و به دست آمده در طول شبانه روز، به حفظ قرآن بپردازيد. مثلاً با شخصي در ساعت 8 صبح قرار ملاقات مي گذاريد و وي در ساعت 15/8 در آنجا حاضر مي شود. شما مي توانيد با استفاده از اين قرآن كوچك، به مدت 15 دقيقه، به حفظ آيات قرآن بپردازيد و از وقتِ به دست آمده، خوب بهره برداري كنيد.
6. اگر همراه داشتن قرآن كوچك براي شما دشوار است، مي توانيد از قرآنهاي 30 پاره كوچكي كه هر جزء قرآن در يك پاره و جلد چاپ شده است و همراه داشتن يك پاره و جلد آن براي شما آسان خواهد بود، استفاده نماييد.
7. هنگام قرائت و حفظ قرآن، مي توانيد براي حركت دادن چشم روي كلمات و آياتِ موردنظر براي حفظ، از يك «مكان نما»ي كاغذي يا مقوايي كمك بگيريد. و نيز براي حفظ يك سطر يا يك آيه از قرآن، كاغذ يا مقواي سفيدي را روي سطرها يا آيات بعدي آن بگذاريد تا چشمانتان به سوي آنها معطوف نگردد و ذهن و حواستان فقط متوجه سطر يا آيه موردنظر براي حفظ باشد.
8. براي اينكه سر و صداي اطراف، مانع و مزاحم حفظ قرآن شما نشود، مي توانيد از وسيله اي به نام هِدفُن (HEAD PHONE) كه بر گوش قرار مي دهند، استفاده كنيد.
9. يكي از راههاي حفظ آيات و تكرار محفوظات قرآني، در هنگام راه رفتن و مسافرت كردن و مانند آن، استفاده از دستگاههاي پخش همراه و كوچكي به نامِ «واكمَن» است.
بدين منظور، دستگاه «پخش همراه» را در جيب يا كيف خود بگذاريد و گوشي آن را در گوشتان قرار دهيد و در حالي كه آيات موردنظر براي حفظ را از طريق اين دستگاه مي شنويد، خودتان نيز آيات قرآن را، همراه با شنيدنِ آنها، زمزمه كنيد و آهسته بخوانيد. با انجام دادن اين كار، هم از وقت خود بيشترين استفاده را برده ايد و هم به مقدار و سرعتِ حفظ آيات براي خويش افزوده ايد.
10. در هنگام حفظ قرآن مي توانيد از يك «رَحْل» يا «ميز كوچك» و يا وسيله اي ديگر مانند آن استفاده كنيد و قرآن را روي آن بگذاريد و سپس به خواندن و حفظ آيات آن بپردازيد.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره58.