آموزه هاي تبليغي
هجرت بلند مدت
براساس آيه مباركه نفر، از هر طائفه بايد گروهي براي فراگيري علوم ديني بار سفر و هجرت بربندند و در بين قوم خويش باز گردند.
محمد حسن نبوي
(فلولا نفر من كل فرقة منهم طائفة ليتفقهوا في الدين ولينذروا قومهم اذا رجعوا اليهم لعلهم يحذرون) (1) ؛ «پس چرا از هر فرقه اي از آنان، دسته اي كوچ نمي كنند تا در دين آگاهي پيدا كنند و قوم خود را - وقتي به سوي آنان بازگشتند بيم دهند - باشد كه آنان (از كيفر الهي) بترسند. »
براساس آيه مباركه نفر، از هر طائفه بايد گروهي براي فراگيري علوم ديني بار سفر و هجرت بربندند و پس از كسب آگاهي هاي لازم، در بين قوم خويش باز گردند و آنان را از عاقبت نافرماني خداوند بيم دهند، بدان اميد كه مردم از خطاكاري بپرهيزند.
هجرت در صورتي ارزشمند است كه تنها آگاهي از دين هدف باشد، آنهم نه هدف نهائي بلكه آگاهي براي عمل و آگاه
ساختن. علم آموزي صرفا براي عالم شدن بدون عمل و بدون آموزش به ديگران درختي گردنكش و بي ثمر است.
علم آموزي براي به رخ كشيدن اطلاعات خويش و ديگران را چون عبدي ذليل به خضوع واداشتن بي راهه اي است
كه جزافزودن بر ظلمت و تاريكي دل، ارمغاني به دنبال نخواهد داشت.
علم آموزي براي حضور در جرگه «صنف ياكلون بنا» افتتاح دكه اي در بازار پيله وران است كه سود دنيايي آن كم و بهره آخرتي آن هيچ است.
و در نهايت امروزه بايد گفت: علم دين آموختن براي شناخت راه هاي ضربه زدن به پيكره دين، كفري فاحش و كمر به جنگ خدا و رسول صلي الله عليه و آله بستن است.
راه آن است كه مديران و مسؤولان حوزه هاي علميه، برنامه هاي خويش را به گونه اي طراحي كنند كه از هر قوم، شهر، بخش، دهستان و روستائي، فردي با انگيزه، از خانواده هاي صالح براي فراگيري علوم ديني به حوزه ها كوچ كند و پس از كسب دانش و مهارت هاي لازم براي انذار قوم خويش باز گردد.
آنچه تجربه قرن ها فعاليت حوزه هاي علميه نشان داده گرچه نتايج بسيار ارزشمندي به ارمغان آورده است، ليكن برخي از خطاها را نيز به همراه داشته كه ذيلا بدان اشاره مي شود:
1- عده بسياري به حوزه هاي علميه گام نهاده و همت خويش را به گذراندن مدارج بالاي علمي خصوصا در موضوع فقه معطوف داشته و نقطه آخرين همت خود را مقبوليت علمي در بين فرهيختگان، و در نهايت استنباط احكام ديني و نشر آن مي دانسته اند.
اين امر گرچه براي برخي از افراد مستعد و توانمند ارزشمند است ليكن مسيري است كه 95 (ع) از پويندگان آن ناكام و يا كم توفيق بوده اند. به بيان روشن تر، هيچ مركز علمي در جهان تا اين حد دانشجوي ناموفق ندارد.

مسلمان هيچ هديه اي به برادر ديني اش نمي دهد كه با فضيلت تر باشد از سخن حكيمانه اي كه بر هدايت او بيفزايد و يا او را از بدي باز دارد

2- در موارد بسياري بازماندگان راه اجتهاد و استنباط، از روي ناچاري به نيازمندي هاي ديگر دنياي فهم و ترويج دين مي پرداخته اند.
اين نيروها معمولا پس از سرخوردگي ميانسالي و بعد از كاهش نشاط آموزشي، به مسائل ديگر روي مي آوردند كه خود موجب كاهش بهره وري و نتايج مطلوب مي گرديد.
در اين مسير هدف مشخص بوده ليكن با توجه به دشواري و پيچيدگي كار و عدم برنامه ريزي هاي صحيح آموزشي از ابتدا براي بسياري، هدف دست نايافتني تلقي مي شد، ليكن چون راه ديگر آموزشي فرا راه آنان نبود، همه در اين مسير گام مي گذاشته اند. نتيجه آنكه بسياري از دانش پژوهان اين بخش، از رسيدن به هدف باز مي مانده اند و عده بسيار معدودي به موفقيت دست يافتند.
جاي بسي تامل است كه اين برنامه آموزشي چرا تا اين حد ضايعات دارد كه تقريبا مي توان گفت در جهان بي نظير است.
3- عده معدودي هم كه به صورت خودجوش با شناسائي نيازها و دردها، به فلسفه، كلام، تفسير، تبليغ، تاريخ، علم الحديث، و. . . روي مي آوردند، نه فضاي فرهنگي حوزه از آنان استقبال مي كرد و نه برنامه هاي آموزشي براي آنان زمينه فعاليت ايجاد مي نمود.
اكنون با تغييراتي كه در برنامه هاي آموزشي حوزه ايجاد شده گرچه همچنان از كاستي هايي رنج مي برد، ليكن برنامه هائي جامع و كلان حاكميت خود را آغاز و بابرنامه ريزي هايي زمينه تحولات جدي در آينده رافراهم مي سازد. در اين گردونه تحولات جديد، لازم است. مساله ارتباط جدي حوزه با دنياي نيازمندي هاي ديني مردم مورد عنايت وتوجه ويژه قرار گيرد كه اين امر با تدبير
مقام معظم رهبري (دام عزه العالي) درباره راه اندازي «طرح هجرت بلند مدت » روحانيون به مناطق مورد نياز با محور بودن مديريت حوزه در حال شكل گيري است.
اين امر متوليان امور حوزه را با كميت و كيفيت نيازها درگير و زمينه جبران كاستي ها و كمبودها را فراهم مي سازد.

«طرح هجرت بلند مدت روحانيون » در مديريت حوزه در حال شكل گيري و آغاز فعاليت خويش است. در صورت تحقق اين امر و با گذر زمان، حوزه تربيت شدگان خويش را از نزديك در دنياي كار مورد ارزيابي قرار داده، به تعامل تنگاتنگ سيستم آموزشي با نيازهاي خارج مي پردازد.
در شرائط كنوني طلاب و فضلاء حوزه با وظيفه اي ويژه روبرو مي گردند كه با تواني مضاعف به ميدان آمده و به تعهد الهي خود عمل كنند و در جهت اصلي ترين وظيفه حوزه هاي علميه كه هدايت و ارشاد انسان ها است گام نهند و از اجر فراوان اخروي و معنوي آن برخوردار گردند.
اميرالمومنين علي عليه السلام مي فرمايد: «پيامبر صلي الله عليه و آله در رويداد خيبر خطاب به من فرمودند: «لئن يهدي الله بك رجلا خير لك مما طلعت عليه الشمس » (2) ؛ اگر خداوند به وسيله تو يك نفر را هدايت كند، براي تو بهتر است از آنچه خورشيد بر آن مي تابد. »
همچنين پيامبر صلي الله عليه و آله فرمودند:
«ما اهدي المرء المسلم علي اخيه هدية افضل من كلمة حكمة يزيده الله بها هدي و يرده عن الردي؛ (3)
مسلمان هيچ هديه اي به برادر ديني اش نمي دهد كه با فضيلت تر باشد از سخن حكيمانه اي كه بر هدايت او بيفزايد و يا او را از بدي باز دارد. »
اميد آنكه با ارائه طرح ها و پيشنهادات و با استقبال عملي مبلغين گرانقدر از اين طرح، زكات علم خود را پرداخته، زمينه رشد و هدايت انسان ها را فراهم، رضايت الهي را تحصيل، و قلب امام زمان (عج) را شاد نمائيم.
1) توبه / 122.
2) كافي، ج 5، ص 28.
3) منية المريد، ص 106.
منبع : ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره19