محسن الويري
فعاليت هاي اجتماعي در تبليغ
مبلّغ مي تواند انواع امداد رساني ها و مدد كاري هاي اجتماعي را در مسير اهداف تبليغي و تربيتي خود قرار دهد. در اين مسير بايد به نوع مدد كاري و نيازهاي منطقه و برنامه ريزي براي نحوه توزيع عادلانه توجّه كند.
با افزايش فقر در ميان مسلمانان، المنتدي الاسلامي با رعايت ضرورت موازنه بين فعاليت هاي امداد رساني و تبليغي، توجّه خاصي به فعاليت هاي اجتماعي كه در خدمت اهداف تبليغي و تربيتي باشد نموده است. از جمله فعاليت هاي اجتماعي كه مبلّغان مي توانند به آن بپردازند، عبارت است از:
اول ـ افطاري دادن به روزه داران
ماه مبارك رمضان، ماه بذل و بخشش است و نمونه هاي بارز انفاق در اين ماه افطاري دادن به روزه داران است و نيكوكاران نيز معمولاً از طريق مؤسسات خيريه به اين مهم مي پردازند و لذا بايد به نكات زير توجّه نمود:
1 ـ اين فعاليت بايد در خدمت اهداف تبليغي باشد و راه آن نيز از طريق همراه ساختن غذاي روح با غذاي جسم؛ يعني، برنامه هايي مانند موارد زير است:
تدريس و انتقال مطالبي كه با وضعيت اكثر حاضرين مناسب باشد مانند صحبت درباره مسائل اوليه ديني مانند معني شهادتين، اركان ايمان، اهمّيت نماز و فوائد و احكام آن، احكام روزه و آداب آن، مسائل اخلاقي، تذكر دادن به مسائلي مانند رعايت حق مسجد، خواندن دعاي قبل از افطار، صدقه پنهان ولو اندك. مبلّغ بايد درباره انتخاب وقت مناسب دقت كند.
2 ـ رعايت ضوابط شرعي؛ مثلاً رعايت شرايط تعيين شده از سوي متبرعين در مصرف اموال يا انتخاب اماكن واقعا نيازمند
درباره تهيه افطاري و تقديم آن بايد به نكات زير توجّه كرد:
1 ـ حتّي الامكان انتخاب غذاي مألوف و مرغوب
2 ـ رعايت بهداشتي بودن مكان ادوات آشپزي و ظروف، انتخاب آشپز ماهر
3 ـ رعايت امور زير به هنگام توزيع:
الف ـ انتخاب مكان مناسب مانند مسجد يا مدرسه
ب ـ آمادگي كافي براي پذيرايي از تعداد افراد پيش بيني شده
ج ـ شروع افطار با خرما و در صورت عدم امكان با آب آن گونه كه سنت پيامبر صلي الله عليه و آله بوده است
د ـ مقدم داشتن نماز بر غذا
هـ ـ به اندازه بودن تعداد پذيرايي كنندگان. زيرا تعداد زياد دست و پاگير خواهد بود و تعداد كم نيز به كند شدن روال پذيرايي مي انجامد
و ـ يكسان بودن مواد و نحوه پذيرايي براي همه حتّي دست اندركاران
دوم ـ طرح توزيع گوشت قرباني
قرباني يكي از شعائر الهي است و در شرايطي كه فقيراني محتاج گوشت هستند، قرباني كنندگان مشتاق خواهند بود گوشت قرباني خود را به آن ها برسانند و مؤسسات خيريه بهترين واسطه بين اين دو هستند.
چنين طرح هايي دقّت زيادي را از جنبه هاي زير مي طلبد:
رعايت احكام شرعي از نظر تطبيق قرباني با موازين شرعي، رعايت شرط يا شرط هاي احتمالي متبرع، مراقبت از انعام خريداري شده تا پيش از قرباني.
براي تحقق نتايج مورد نظر به بهترين شكل بايد نكات زير را رعايت كرد:
الف ـ تلاش براي گردآوري تعداد خوب و قابل توجّه قرباني
ب ـ رعايت مقرّرات و قوانين دولتي
ج ـ رعايت عدالت در توزيع
د ـ در مواردي كه توزيع گوشت قرباني مشكلاتي در پي دارد، مي توان آن را پخت و مستمندان را به خوردن غذاي آماده دعوت كرد.
سوم ـ حفر چاه
با توجّه به مشكل عمومي كم آبي، حفر چاه يك صدقه جاريه به حساب مي آيد و پيگيري مبلّغ ديني براي اجراي آن تأثير بسيار خوبي بر مردم خواهد داشت و بر تأثير فعاليت تبليغي خواهد افزود.
در بررسي هاي مربوط به حفر چاه بايد به نكات زير توجه كرد:
الف ـ مشورت با زمين شناسان براي انتخاب بهترين جا براي حفر چاه
ب ـ محاسبه تعداد كساني كه از حفر چاه بهره مي برند
ج ـ در نظر گرفتن فاصله نزديك ترين چاه
د ـ برآورد هزينه
هـ ـ انتخاب ناظر قابل اعتماد براي اطمينان از رعايت امنيت چاه و حسن اجراي طرح
و ـ برآورد زمان اجراي طرح
ز ـ تعيين فرد يا نهادي كه بعد از اتمام كار چاه را بايد به او تحويل داد
ح ـ توجّه به مشكلات احتمالي بعد از حفر مانند اختلاف بين استفاده كنندگان از چاه و ديگر ساكنان منطقه و چاره انديشي براي آن
چهارم ـ سرپرستي يتيمان
صرف نظر از وجوب كفايي شرعي سرپرستي يتيمان، از نظر اجتماعي نيز اين كار فوائد زيادي در بردارد، زيرا اين كار به معني مصون داشتن آن ها از هدر رفتن و انحراف و فراهم آوردن امكان استفاده جامعه از توانايي هاي آن ها است.
نتيجه بخش بودن سرپرستي يتيمان منوط به رعايت امور زير مي باشد:
رعايت مفهوم دقيق شرعي يتيم بودن ـ موت پدر براي كسي كه زير سن بلوغ است ـ؛ محدود نكردن سرپرستي به مسائل مادي و بهداشتي و در نظر گرفتن جوانب آموزشي و تربيتي و تقسيم عادلانه هزينه سرپرستي بين جوانب مختلف؛ برگزيدن يتيمان از منطقه فعاليت تبليغي، ملزم كردن يتيم پس از رسيدن به سن بالاتر براي شركت در آموزش ها و حلقه هاي حفظ قرآن و مانند آن و حتّي متوقف كردن تأمين هزينه هاي او بر شركت در اين دوره ها.
در صورت زياد بودن تعداد يتيمان لازم است مبلّغ ويژه اي براي نظارت بر امور معيشتي و بهداشتي و روحي و اخلاقي و عبادي آن ها در نظر گرفت.
پنجم ـ امدادرساني و مددكاري عمومي
مبلّغ مي تواند انواع امداد رساني ها و مدد كاري هاي اجتماعي را در مسير اهداف تبليغي و تربيتي خود قرار دهد. در اين مسير بايد به نوع مدد كاري و نيازهاي منطقه و برنامه ريزي براي نحوه توزيع عادلانه توجّه كند. برنامه ها و اقدامات احتمالي رسمي حكومتي و مردمي را در مسير اهداف اسلامي قرار دهد. براي حل ريشه اي فقر توجّه كافي داشته باشد.
منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره8.