گرفتگى عضلات ساق پا چيست و چه بايد كرد؟
هر كس ممكن است دچار گرفتگى عضلانى شود. گاه در پى يك روز تمام انجام كار پشت ميز دچار گرفتگى عضلات گردن مى‏گرديد يا بعد از ورزش به دنبال مدت‏ها بى‏حركتى، دچار گرفتگى پا مى‏شويد. برخى خانم‏ها پس از پوشيدن كفش پاشنه بلند، به گرفتگى پا مبتلا مى‏شوند. راهكار غالب اين موارد گرفتگى عضلانى، كشش مرتب عضله‏ها است و در مواردى كه پاشنه بلند كفش عامل آن باشد، خوددارى از پوشيدنش، تنها چاره است.
نوع ديگرى از گرفتگى عضلانى است كه ناراحت‏كننده‏تر بوده و آن گرفتگى عضلانى شبانه است. درست موقعى كه شخص به خواب عميق و راحتى رفته است، بر اثر گرفتگى دردناك و شديد ناحيه ساق پا از خواب مى‏پرد. بيشتر كسان از رختخواب بيرون آمده و روى پاى گرفتار لى‏لى مى‏كنند تا گرفتگى آن برطرف شود. ولى گاه گرفتگى يادشده عود مى‏كند. بعضى اوقات گرفتگى در ران است و گاهى در خودِ پا. در هر صورت، گرفتگى پا حالت ناراحت‏كننده و دردآلودى است.
در صورتى كه به گرفتگى پا دچار مى‏شويد، نخستين موردى كه بايد بررسى گردد، داروهاى مصرفى شماست. پاره‏اى از داروها موجب گرفتگى عضلانى مى‏گردند.
امكان دارد پزشك، عوارض جانبى داروهاى شما را شرح دهد. مثلاً احتمال دارد داروهاى ادرارآور كه براى درمان پرفشارى خون يا بيمارى‏هاى قلبى مصرف مى‏شوند، سبب عدم تعادل پتاسيم و منيزيم بدن گردند. با انجام آزمايش خون مى‏توان اين مشكل را مشخص ساخت و در صورتى كه اشكال اصلى، كمبود مواد مزبور باشد، استفاده از مكمل‏هاى غذايى مواد كافى مناسب منجر به تسكين نشانه‏ها مى‏شود.
متداول‏ترين علت گرفتگى شبانه پا، كمبود كلسيم است. اگر خانمى يائسه‏ايد، يا سعى داريد وزن كم كنيد، يا به اندازه كافى كلسيم مصرف نمى‏كنيد، مستعد دچارشدگى به گرفتگى پا هستيد. اين امر، هشدارى است كه نمايانگر فراوانى كمبود كلسيم در جمعيت، مخصوصا در ميان زنان شمرده مى‏شود. هر چند گرفتگى پا تنها سبب ناراحتى مى‏گردد، ولى بايد دانست كه عارضه ديگر كمبود كلسيم، يعنى پوكى استخوان، بيمارى فلج‏كننده‏اى است كه پيشگيرى‏شدنى
مى‏باشد. براى تسكين گرفتارى و يا پيشگيرى از مشكلات درازمدت حاصل از كمبود كلسيم، از هم‏اكنون مصرف اين ماده را افزون سازيد. اگر از مصرف چربى، سر باز مى‏زنيد، از ماست و شير بدون چربى استفاده كنيد. وانگهى، در اين مورد، مصرف مكمل غذايى كلسيم را به هنگام خواب توصيه مى‏كنيم.
گه‏گاه زنان باردار، مستعد گرفتگى پا هستند كه معمولاً بر اثر تغيير در سوخت و ساز (متابوليسم) كلسيم است. قاعدتا استفاده از مكمل‏هاى غذايى كلسيم در اين حالت مفيد مى‏باشد. مصرف روزانه كلسيم موجب بهبود مى‏گردد. البته قبل از شروع مصرف اين مكمل غذايى، آن را با پزشك زنان در ميان نهيد و نيز بررسى كنيد كه چه مقدار كلسيم در ويتامين‏هايى كه موقع حاملگى مصرف مى‏كنيد، وجود دارد.
درمان ديگر براى موارد گرفتگى شبانه پا، ويتامين E است. در پژوهش روى 125 بيمار مبتلا به گرفتگى شبانه ساق و گرفتگى پا،
همه بيماران به غير از دو نفر پس از مصرف مكمل‏هاى غذايى ويتامين E كاملاً يا تقريبا بهبود يافتند. در اكثر موارد هم بعد از قطع مصرف مكمل‏هاى ويتامين Eنشانه‏ها عود كردند.
چنانچه نه كلسيم و نه ويتامين Eباعث تسكين نشدند، امكان دارد از منيزيم، پتاسيم يا ويتامين A بهره ببريد. از آنجايى كه ثابت شده است قند و كافئين، جذب ويتامين‏ها و مواد معدنى، خاصه كلسيم را مى‏كاهند، به بيماران مبتلا به گرفتگى پا توصيه مى‏كنيم تا سر حد امكان، قند و كافئين را از رژيم غذايى خود حذف كنند.
مواد مغذى مؤثر در بهبود گرفتگى پا
كلسيم، 800 تا 1200 ميلى‏گرم
منيزيم، 800 تا 1200 ميلى‏گرم در 2 تا 3 مقدار مصرف منقسم
ويتامين E 400 (واحد بين‏المللى)
گفتنى است كه در مورد كلسيم، مصرف 1200 ميلى‏گرم، پيش از خواب، توصيه مى‏شود. در صورت عدم بهبود مى‏توانيد مصرف آن را قطع كنيد ولى از مصرف روزانه 1200 ميلى‏گرم كلسيم در برنامه غذايى يا مكمل‏هاى غذايى غفلت نورزيد. زنان باردار بايد پيش از مصرف مكمل‏ها، با پزشك خويش مشورت كنند.
ويتامين E : 400 واحد، دو بار در روز بعد از غذا به مدت دو هفته. در صورتى كه نشانه‏ها بهبود پيدا كرد، آن را به 400 واحد يك دفعه در روز كاهش دهيد. در حالت بازگشت علايم، تا رفع آنها، ميزان مصرف آن را بيفزاييد، ولى هيچ گاه روزانه بيشتر از 1200 واحد مصرف نكنيد.
ويتامين A : روزانه 000/10 واحد.
پتاسيم: روزى 100 ميلى‏گرم.
عوامل غذايى
اين عوامل سبب مى‏شوند كه منيزيم و ويتامين E در محلى كه به وجودشان نياز هست يعنى در بدن‏تان باقى بمانند.
ـ از مصرف چربى بكاهيد
چربى برنامه غذايى سبب جذب مشكل‏تر منيزيم و افزايش احتمالى دفع آن مى‏گردد.
ـ مصرف قند را كاهش دهيد
خوردن مواد غذايى قندى، بدن را وادار مى‏كند كه منيزيم را تنها جهت متابوليزه كردن مواد شيرين به كار گيرد.
ـ مصرف نوشابه را تقليل دهيد
مصرف انواع نوشابه‏هاى حاوى فسفات را بكاهيد، زيرا انباشته‏هاى كلسيم و منيزيم بدن را تخليه مى‏كند.
ـ منابع سرشار از ويتامين E ، منيزيم و كلسيم
ويتامين E : جوانه گندم، روغن ذرت، غذاهاى تهيه ‏شده از جو دوسر و ماكارانى.
منيزيم: سبزى‏هاى سبز پربرگ، دانه‏هاى روغنى، انجير و تخمه كدو.
كلسيم: شير خامه‏گرفته، ماست بدون چربى.
منابع
1- Dr. Giller , Robert M. "NaturalPrescriptions".
2ـ نوشين حاجى‏قربانى، «گرفتگى عضلات ساق پا»، تغذيه و سلامتى.
ا.اميرديوانى
منبع :پيام زن ، خرداد 1385، شماره 171