روشهاى شير دادن و از شير گرفتن
بلاندين مارکاده
تغذيه کودک
از تولد تا سه ماهگي
تغذيه کودک،در واقع عملى سرشار از عشق و محبت است. اولين ارتباط مادر و نوزاد،از طريق تغذيه برقرار مى شود. روزهاى نخستين (و هفته هاى اول)نقش و ارزش عمده اى در ارتباط آتى مادر و فرزند دارد.
در زمينه تغذيه،روش مشخصى از لحاظ دفعات تغذيه، ساعات تغذيه و برابرى غذا درهرنوبت،وجود ندارد. کودک،هر موقعى که احساس نياز کند،غذا مى خواهد و شما بايد نياز او را برآورده کنيد.نمى توان از نوزاد انتظار داشت که در ساعاتى معين و به مقدارى مشخص غذا بخواهد.شما بايد با توجه به فريادها و آشفتگى هاى او در روز،ساعات و مقدار غذا دادن و دفعات تغذيه ى او را پيدا کرده و رعايت کنيد.
روش هاى شير دادن
1-تغذيه با شير مادر
شير مادر،بهترين و مناسب ترين غذا و مورد تأييد همگان است.اهميت تغذيه با شير مادر تنها در انتقال اين ماده ى ناب به کودک نيست بلکه حضور مادر،برخورد محبت آميز مادر،دلپذيرى در آغوش کشيدن کودک،نوازش کردن و سخنان مهرآميز مادردراين مدت، باعث تأمين نيازهاى همه جانبه کودک و برقرارى رابطه اى ناگسستنى ميان مادر و فرزند مى شود.
با شيردادن به کودک خود،آن هم بدون هيچ گونه فکر و تصميم قبلى و صرفاً طبق غريزه ى مادري،رابطه اى پر بار با کودک برقرار مى کنيد.او شما را مى شناسد و شما متوجه او خواهيد بود، او به شما عادت مى کند و شما نيز در کنار او هستيد.کودک به خوبى درک مى کند که به شيوه اى مناسب،خواسته ها و نيازهايش را تأمين مى کنيد.به همين علت، وقتى کودک را از شير مى گيريد (مثلاً در دو و نيم تا سه ماهگي)مشکلاتى به وجود مى آيد؛شما و فرزندتان کاهش مدت و دفعات با هم بودن را آشکارا احساس خواهيد کرد. کودک حاضر به پذيرش نوع ديگرى از تغذيه نبوده و نارضايتى خود را با گريه نشان مى دهد. برخى مادران که تحمل ديدن اين صحنه را ندارند، به رغم تصميم قبلى خود دوباره او را با شير خود تغذيه مى کنند.
2-تغذيه با شير خشک
امروزه اکثر مادران به دلايل مختلف نمى توانند فرزندان خود را با شير خودشان تغذيه کنند.دامنه وسيعى از مشکلات،از نبود وقت کافى تا عدم علاقه مادر به شير دادن به کودک،باعث مى شود که مادران امروزى کودک خود را با شير خشک و يا انواع ديگر شير تغذيه کنند.گفتنى است که هيچ مادرى را نبايد وادار به تغذيه کودک با شير خود کرد.
در اين نوع تغذيه نيز به دليل عشق و علاقه اى که از خود نشان مى دهيد، بر قرارى رابطه با کودک کمتر از تغذيه با شير مادر نيست.يک مادر، همواره مى تواند بدون زمينه سازى قبلي،با کلمات و رفتارهايى که انجام مى دهد، عشق و محبت خود را تقديم فرزند خويش کند.
انواع مختلف شير
امروزه شيرهاى مختلفى با نام هاى تجارى گوناگون در بازار به فروش مى رسد.اکثر اين نوع شيرها با هم مشابه بوده و تفاوت هاى اندکى با هم دارند.
ناگفته پيداست که شير مادر حاوى خواص و ويژگى هايى است که هيچ نوع شير ديگرى قادر به جايگزينى با آن نيست.ماده ى اوليه تمام شيرهاى خشک، شيرگاو است.در صنعت، تغييراتى در شير گاو داده و آن را به شيرى نزديک به شير مادر تبديل مى کنند تا متناسب با نيازهاى کودک باشد. دولت فرانسه در سال هاى 1975 تا 1980، ترکيبات شيرهاى خشک را مشخص و محدود کرد.
نوع ديگرى از شيرهاى موجود در بازار،شيرهايى هستند که در ترکيب پروتئينى آنها تغييراتى ايجاد شده و عوامل آلرژى زاى آنها حذف گرديده است. مصرف اين نوع شير به کودکانى توصيه مى شود که درخانواده ى آنها سابقه حساسيت يا آلرژى وجود دارد.انواع شيرهايى را که شباهت زيادى به شير مادر دارد، مى توان از بازار تهيه کرد.
به طور کلي،شيرهاى موجود در بازار را مى توان به دو گروه بزرگ: شيرهاى نخستين سنين و شيرهاى دومين سنين تقسيم کرد.
شيرهاى نخستين سنين(نوزادان کمتر از چهار ماهه):ترکيب اين نوع شيرها تفاوت زيادى با شير مادر ندارد و از نظر سهولت هضم و گوارش،براى نوزادان مناسب هستند.
شيرهاى دومين سنين (کودکان بيش از چهارماهه):ترکيب اين نوع شيرها از لحاظ برخى مواد معدني،غنى شده و مى توان تا يک سالگى از آنها استفاده کرد.توجه کنيد که ترکيب تمام شيرهاى اين گروه، تفاوت چندانى با هم ندارد و نام ها و بر چسب هاى تجاري،دليلى بر برترى يکى بر ديگرى نيست. تمام انواع شيرهاى اين گروه را مى توان به نوزادانى داد که ناراحتى خاصى ندارند.
توجه:در مواردى استثنايي:کودکان نارس، کودکان کم وزن، کودکان حساس به پروتئين گاوى و کودکان کم وزن، کودکان حساس به پروتئين گاوى و کودکان مبتلا به بيمارى هاى متابوليت استفاده از شير و يا هرگونه ماده ى غذايى آلرژى زا و غيره، مى بايستى به طور حساب شده و تحت نظر پزشک صورت بگيرد.
3-شير تازه گاو،شير پاستوريزه، شير استرليزه چرب يا نيمه چرب
تمام اين نوع شيرها،از پنج ماهگى و در شرايطى خاص مورد مصرف قرار مى گيرند.
در دوره اى که کودک از شير مادر يا شيرهاى ديگر تغذيه مى کند،مى بايستى فاصله ى زمانى دو وعده شير خوردن او را شناسايى کرد.براى اين کار مى توان تا 6 يا 8 هفته اختيار انتخاب زمان شيرخوردن را به کودک داد. برخى کودکان،در هر نوبت مقدار کمى شير مى خورند و به همين دليل دفعات شير خوردن آنها افزايش مى يابد.اين در حالى است که کودکانى که خوابى طولانى دارند،در هر نوبت شير بيشترى مصرف مى کنند.
روند تغذيه ى کودکان متغير است.به همين علت و بويژه اگر نوزاد اولين فرزند باشد،بهتر است مطابق ميل او رفتار شود، حتى اگر زمان و مقدار شير خوردن او نامنظم باشد.اين نامنظمى نبايد شما را نگران کند. در چنين شرايطى به جاى گوش کردن به نصايح ديگران که باعث آشفتگى بيشتر شما و انتقال آن به کودک مى شود،از احساس غريزى خودتان پيروى کنيد، چرا که در غير اين صورت، هماهنگى ضرورى موجود بين شما و فرزندتان از بين مى رود.در چنين شرايطى به شناخت خود از کودکتان مراجعه کنيد،چرا که هيچ کس مانند شما کودک شما را نمى شناسد.اگر آنچه را که از ته دل مى پسنديد،انجام دهيد به طور حتم کودکتان نيز راضى خواهد بود.
اگر فرزندان ديگرى هم داريد،مى بايستى به آنها نيز رسيدگى کنيد؛آنها هم به حضور شما نياز دارند. از سوى ديگر،خودتان نيز با مسائل و مشکلات روزمره ى زندگى درگير مى شويد و برايتان مجالى باقى نمى ماند. با توجه به اين شرايط، مى بايستى خودتان را با محيط و شرايط آن تطبيق دهيد و بر حسب وقتى که در اختيار ديگر فرزندانتان قرار مى دهيد و يا نوع مسئله اى که با آن روبه رو هستيد،تغييراتى در کنش و منش خود بدهيد.مطمئن باشيد که اين امر در روابط شما با کودکتان خللى ايجاد نمى کند،به اين شرط که اطرافيانتان کمک کنند تا در اين دوران پر مشغله،از دغدغه هاى فکرى دور بمانيد.
وزن کردن کودک
وزن کشى کودک،مراقبتى معمولى اما ضرورى است.هرگز نبايد فکر کنيد فرزندتان تنها به اين دليل که خوب مى خورد، رفتارى آرام دارد، سرو صدايى نمى کند و يا تمام فعاليت هاى زيستى او به نحوى متعادل پيش مى رود،ديگر نيازى به مراقبت بيشتر ندارد.آيا واقعاً فکر مى کنيد وزن کشى کودک ضرورى نيست؟به عقيده ى من براى بيشتر مادران، داشتن عکسى از فرزندشان جالبتر از داشتن منحنى تغييرات وزنى اوست.مادرانى هم وجود دارند که در وزن کشى فرزندشان زياده روى مى کنند. اين در حالى است که وزن کشى هفته اى يک بار،کافى است. گفتنى است که حتى در بهترين شرايط،استاندارد خاصى براى افزايش وزن کودک وجود ندارد.
براى مادرانى که کودکشان را با شير خودشان تغذيه مى کنند،اما از مقدار شير کافى براى هر وعده اطلاعى ندارند،توصيه اى دارم:در پايان هر نوبت شير خوردن که معمولاً نيم ساعت طول مى کشد،اگر کودکتان آرام وخندان بود و يا به راحتى خوابيد،مى توانيد مطمئن باشيد که مقدار شيرى که خورده،کافى بوده است.
چگونگى گذران روز توسط نوزاد طى دو تا سه ماه اول
نوزاد،در چند روز اول معمولاً کاملاً آرام است.مى خورد،مى خوابد و وقتى بيدار مى شود،شما و او با هم ارتباط برقرار کرده و درصدد شناسايى يکديگر هستيد.او اکثر ساعات روز را در خواب به سر مى برد و وقتى که نياز به خوردن شير دارد، بيدار مى شود.
روزانه مدتى از وقت شما صرف حمام کردن نوزاد مى شود.حمام کردن نوزاد بايد در محيطى آرام انجام گيرد (به طورى که نگران صداى سوت ديگ زودپز و يا خواهش فرزندان بزرگتر خود نباشيد).ساعت استحمام کودک مهم نيست،بلکه کيفيت مدت زمانى که براى اين کار در نظر مى گيريد، اهميت دارد.
بعضى نوزادان در موقع حمام کردن و تعويض لباس گريه مى کنند.آيا،اين واکنش مربوط به بد پوشاندن لباس و نرم و ملايم نبودن حرکات شماست؟ يا
ناشى از خاطره تلخى است که از بد پوشاندن لباس،دماى آب و سرماى حوله دارند؟ احتمال دارد نوزاد شما از حمام کردن خوشش نيايد. در اين صورت بايد چند روزى او را با حوله اى پاکيزه،تميز کنيد و پس از گذشت چند روز او را حمام کنيد.
به گردش بردن نوزاد در اين دوره،ضرورتى ندارد. او دراتاقى که کاملاً تهويه شده باشد،آرام و راحت است.در صورتى که مى خواهيد نوزاد را به خارج از منزل ببريد،بايد او را کاملاًبپوشانيد. معتقديم که کودک از اين رفت و آمد چيز زيادى درک نمى کند، ولى اگر اين کار موجب رضايت مادر و در نهايت کودک مى شود،دليلى ندارد که از آن صرفنظر کنيد.
چگونگى گذران روز توسط نوزادى که از شير مادر تغذيه مى کند
اگر مادر وقت کافى و آزادى عمل داشته باشد، مى تواند در خوردن شير به کودک خود آزادى کامل بدهد.در اين صورت،مادر، فرزند و تشکيل و توليد شير به تدريج نسبت به يکديگر هماهنگ مى شوند.
معمولاً در پانزده روز اول،کودک 7 تا 8 بار در 24 ساعت،طلب شير مى کند.(گاهى دو بار در شب).وقتى تدريجاً مرحله تشکيل شير کامل شد، نوزاد در هر نوبت شير بيشترى مى خورد و به اين ترتيب شب ها يک بار و روزها 6 بار شير مى خواهد (از نظر نويسنده، توزيع روزانه شير از ساعت 6 صبح تا ساعت 23 شير مصرفى روز به شمار مى آيد).
اين تناوب شيرخواري،حدود يک ماه و نيم طول مى کشد.البته برخى نوزادان در اين دوره،بيشتر از ديگران مى خوابند و در نتيجه،روزانه فقط 5 بار شير مى طلبند.
از دو تا دو و نيم ماهگي،اغلب کودکان سراسر شب را مى خوابند و شير خوردن شبانه آنها کاهش مى يابد.البته مقدار شيرى که در طول روز مى خورند، بيشتر مى شود. سعى کنيد ويژگى هاى کودک خود را بشناسيد.
بعضى اوقات احساس مى کنيد که توليد شير کافى نيست و نوزاد به اندازه
کافى تغذيه نمى شود.به همين علت، پى در پى از خواب بيدار مى شود و شير مى خواهد. در اين مواقع،تا زمانى که کودک به شير خوردن نياز دارد، به او شير بدهيد. تناوب طبيعى شير خوردن، به تدريج برقرار مى شود.
عده اى از مادران از خود مى پرسند آيا بايد در دوران شيردهى رژيم خاصى را رعايت کنند؟ من فکر مى کنم آنچه که اهميت دارد اين است که بايد ساعات معين و منظمى براى غذا خوردن در نظر گرفت و تغذيه اى متعادل و سالم داشت (شير و فرآورده هاى آن فراموش نشود).به نظر مى رسد مصرف بعضى سبزى ها نظير گل کلم و کلم برگ، بوى خاصى به شير مى دهد که ممکن است براى کودک نامطلوب باشد. البته خود شما بايد اين موضوع را تجربه کنيد و جواب آن را از کودک خود بگيريد.
چگونگى گذران روز توسط نوزادى که با شير خشک تغذيه مى شود
زمانى که کودک از زايشگاه خارج مى شود،جيره روزانه شير او معمولاً 2/5 پيمانه شير خشک و 75 گرم آب است.غالباً به ازاى هر پيمانه پودر شير، 30 گرم آب مصرف مى شود.
به محض ورود به منزل،بايد کاملاً آماده باشيد تا:
*کودک به محيط جديد، عادت کند.
*مادر با تناوب طبيعى شير دادن و نياز نوزاد خود آشنا شود.
کودک،ابتدا هر دو ساعت و نيم تا سه ساعت از خواب بيدار مى شود و شير مى خواهد.او چون آهسته مک مى زند،نمى تواند شير آماده شده را تمام کند و مقدارى از آن در شيشه باقى مى ماند. بعدها شدت مکيدن او بيشتر شده و مقدار زيادترى شير مى خورد و چه بسا مقدار اضافه ترى بخواهد.
کودکانى که با سرشيشه تغذيه مى شوند مانند کودکانى که از شير مادر تغذيه مى کنند، معمولاً هفت تا هشت بار در روز و يک بار در شب شير مى خورند.به تدريج تعداد دفعات شير خوارى به 7 بار(6 بار در روز و يک بار در شب) کاهش مى يابد.
در تغذيه کودک با شير خشک بايد سعى کرد فاصله هر بار شير دادن به سه ساعت محدود شود. اگر کودک زودتر از موعد بيدار شد، بايد او را در آغوش گرفته و با نوازش، تعويض لباس و کارهاى ديگر او را مشغول کرد تا زمان شير خوردن فرا برسد. به تدريج نوزاد به اين شيوه شيرخوارى عادت مى کند.
در حدود شش تا هفت هفتگي، تناوب خواب نوزاد تغيير مى کند. به اين معنى که روزها بسيار کوتاه تر و شبها بدون آنکه شير بخواهد، طولانى تر مى خوابد. به اين ترتيب، کودک از ساعت 23 تا 6 صبح فردا مى خوابد و به همين علت فقط پنج بار در روز شير مى خورد.
در اين موقع مى توان جيره غذايى او را بر حسب نيازهايش به شرح زير انتخاب کرد:
135 گرم آب + 4/5 پيمانه شير
يا 150 گرم آب + 5 پيمانه شير
يا حتى گاهى 165 گرم آب + 5/5 پيمانه شير
سامان يافتن خواب کودک از نظر کمى و کيفى اهميت دارد.طول مدت بيدارى کودک از يک روزه گى تا دوماهگى روندى رو به افزايش دارد (مدت بيدارى از 5 ساعت به 8 ساعت مى رسد). طول دوره خواب شبانه نيز در طول سه چهار ماه دو برابر مى شود. اين تغيير،موقعيتى را به وجود مى آورد که کودک بتواند با اطرافيان خود آشناتر شده و ارتباطات لازم را با آنها برقرار کند.
سعى کنيد هميشه و بخصوص در هفته ها و ماه هاى اول، به نيازهاى کودک خود پاسخ مثبت بدهيد تا احساس کند که هميشه فردى وجود دارد که نيازهايش راتأمين کند.
آماده کردن شير
ضدعفونى شيشه شير و سرشيشه
کودک در بدو تولد حساسيت زيادى در برابر ميکرب ها و انواع آلودگى دارد،
زيرا سيستم ايمنى و دفاعى بدن او هنوز خيلى ضعيف است. به همين علت، تمام وسايل مورد استفاده کودک را مى بايستى با دقت کامل ضد عفونى کرد.
کودکانى که از شير مادر تغذيه مى کنند،حساسيت کمترى در برابر ميکرب ها دارند.علت اين امر، وجود ماده اى به نام «کولوستروم» در شير مادر است که از روزهاى اول شيردهى در پستان مادر ترشح مى شود و همراه با شير،مورد تغذيه کودک قرار مى گيرد. به اين ترتيب سيستم ايمنى او به طور طبيعى تقويت مى شود.
براى ضدعفونى کردن شيشه هاى شير مى توان از دو روش استفاده کرد:
1-ضد عفونى حرارتي
دستگاه هاى مخصوصى براى ضد عفونى شيشه هاى شير در بازار وجود دارد که معمولاً گنجايش 7 شيشه شير را دارند (6 عدد شيشه بزرگ و يک عدد شيشه کوچکتر).
براى ضد عفونى کردن شيشه شير،بايد آن را پر از آب کرده و در آن را ببنديد.بعد،شيشه را داخل سبد دستگاه ضد عفونى قرار دهيد به طورى که کوچکترين شيشه در وسط شيشه هاى بزرگ قرار بگيرد. اين سبد را داخل دستگاه ضد عفونى کننده که حاوى دو ليتر آب است بگذاريد و پس از بستن در دستگاه،مدت 20 دقيقه آن را حرارت دهيد. در اختيار داشتن چنين دستگاهى موجب سهولت کار و ضد عفونى شيشه هاى زيادترى خواهد شد.
کسانى که به اين دستگاه دسترسى ندارند،مى توانند از ديگ هاى زودپز استفاده کنند.براى اين کار، 2/3 ظرفيت ديگ را پر از آب کنيد و شيشه هاى خالى را درون آن قرار داده و حدود 5 تا 7 دقيق حرارت دهيد. سپس، شيشه هارا خارج کرده،شير کودک را در درون آنها آماده کنيد.بعد،در شيشه هاى شير را محکم ببنديد و دوباره آنها را درون ديگ زودپز بگذاريد و به مدت 10 دقيقه حرارت دهيد. ايراد اين روش ضد عفونى اين است که شير نوزاد مى بايستى از قبل تهيه شود.
با روش ساده ترى نيز مى توان تعداد کمترى شيشه را (يک يا دو عدد) درون قابلمه اى پر از آب و حرارت دادن آن به مدت 20 دقيقه، ضد عفونى کرد.اين روش ضد عفوني،شما را از خريد شيشه هاى متعدد راحت مى کند، ولى مى بايستى عمل ضدعفونى را چندين بار در روز انجام دهيد.
2-ضد عفونى غير حرارتي
در اين روش،از آب معمولى و قرص کلر استفاده مى شود.ظرفى را پر از آب کرده و قرص کلر را داخل آن بيندازيد تا به خوبى حل شود. وقتى شيشه هاى شير به مدت يک ساعت و نيم در اين محلول قرار گيرند،ضد عفونى مى شوند.اين محلول را مى توان تا 24 ساعت مورد استفاده قرار داد.
مزيت اين روش بر روش ضد عفونى حرارتى اين است که به مراقبت و سرکشى زيادى نياز ندارد، ولى ممکن است باقيمانده احتمالى بوى کلر،حتى بعد از آبکشى با آب يا آب معدنى نيز براى کودک ناخوشايند باشد. انتخاب اين روش به تجربه مادران بستگى دارد.
پستانک
سه نوع پستانک وجود دارد:
*پستانک هاى فاقد سوراخ که بايد با وسيله بخصوصى آنها را سوراخ کرد.
*پستانک هاى سوراخ دار با بازده قابل تنظيم. روى اين نوع پستانک ها تعداد زيادى سوراخ وجود دارد که با چرخاندن شيشه و سرشيشه به اندازه 1/4 قطر دايره،بازده شير مورد نياز را مى توان انتخاب کرد.
*پستانک هاى داراى سوراخ درشت.سوراخ هاى اين نوع پستانک را با توجه به سن کودک مى توان زياد يا کم انتخاب کرد.
خريد تعداد زيادى سرشيشه در يک مرحله ضرورتى ندارد،زيرا کودک هر قدر که بزرگتر شود به سرشيشه هاى مخصوص سن خود نياز دارد.
استفاده از پستانک
آراى مخالف و موافق
بعضى از کودکان علاقه و نياز خاصى به مکيدن دارند و تا وقتى که پستانک در دهان آنهاست آرامش دارند، اما همين که پستانک از دهان شان خارج شود گريه مى کنند.اين گريه به هيچ وجه نشانه گرسنگى و نياز او به شير نيست. اين نوزادان حتى وقتى به اندازه کافى تغذيه کرده باشند،باز هم با جويدن پستانک آرام مى گيرند.به راستى چه بايد کرد؟
، ولى بايد از داشتن کلکسيونى از پستانک هاى جورواجور خوددارى کرد،چرا که استفاده مداوم از پستانک تبديل به يک عادت مى شود تا حدى که کودک يکى را در دهان و يکى را در دست مى گيرد و يکى را نيز در جيب مى گذارد.
آب
براى تهيه شير و يا نوشيدن ابتدا بايد از آب هاى معدنى داراى املاح کم استفاده شود.در صورت عدم دسترسى به آب معدني،آب شير را بجوشانيد و پس از خنک شدن آن را با يک همزن خوب هم بزنيد تا هوا و اکسيژن بگيرد. اين کار باعث سبک شدن آب و زود هضمى آن مى شود.
وقتى کودک دو ماه و نيم تا سه ماهه است،معمولاً براى غذا دادن به او از اشياى مختلفى نظير قاشق،پستانک و غيره استفاده مى کنند، بنابراين جوشاندن آب و يا مصرف آب هاى معدنى ضرورتى ندارد. بعضى مادران به دليل وسواس زياد،تا سن 4 ماهگى و حتى بيشتر،از آب جوشيده يا آب معدنى استفاده مى کنند.
دماى شير
دماى مطلوب شير براى تغذيه کودک، دماى محيط است. اگر شير قبلاً در يخچال گذاشته نشده باشد،نيازى به گرم کردن ندارد. البته بعضى کودکان شير نيم گرم و يا کمى گرم را ترجيح مى دهند.
براى گرم کردن شير از دو روش مى توان استفاده کرد.
*بن ماري
*دستگاه الکتريکى مخصوص
معمولاً دماى آب مورد استفاده براى تهيه شير مى بايستى حدود 37 درجه سانتى گراد باشد.ناگفته پيداست که شير سرد بر شير گرم ترجيح دارد؛ لااقل فاقد خطر سوزاندن دهان کودک است.
ازشير گرفتن
مواد آردي
از شيرگرفتن به معناى قطع کامل تغذيه با شير مادر و شروع تغذيه با شيرهاى ديگر است.در اين روش،از شيرهاى خشک، شيرگاو و يا ساير مواد غذايى استفاده مى شود.از شير گرفتن ارتباط زيادى با سطح اجتماعى و اقتصادى جوامع مختلف دارد. امروزه،پزشکان اهميت زيادى به شير مادر مى دهند و معمولاً توصيه مى کنند که کودک به مدتى طولانى از شير مادر تغذيه کند. در کشورهاى اروپايى و آمريکايي،با وجودى که تأکيد بيشترى به شير دادن مادران مى شود،عمل از شير گرفتن بسيار زودتر و آسان تر صورت مى پذيرد.
از شير گرفتن کودک گاهى به طور ناگهانى انجام مى گيرد؛به هنگام ظهور يک بيماري، مادر به ناچارتغذيه کودک با شير خود را به طور کامل قطع مى کند. گاهي،توليد شير مادر تحت شرايطى (شوک هاى عاطفي،عصبى و غيره) دچار وقفه مى شود.به غير از موارد ياد شده،از شير گرفتن کودک در اکثر موارد دلايلى مشخص دارد.
از شيرگرفتن بايد تدريجى و به کندى انجام گيرد
مادر،براى از شير گرفتن کودک خود بايد آمادگى کافى داشته باشد و قطع شير توسط مادر سبب کم شدن رابطه بسيار نزديکى مى شود که در لحظات شير
دادن با کودک داشته است. کاهش و يا قطع کامل اين رابطه از نظر روحى کار ساده اى نيست.
نحوه از شير گرفتن نيز ارتباط زيادى با سن کودک دارد و گاهى تحت شرايطى خاص،قطع شير ممکن است خيلى سريع اتفاق افتد.
اگر قطع شير دريک ماه و نيم تا دو ماهگى انجام گيرد،علاوه بر شير مادربايد از شيرهاى ديگر به عنوان جايگزين استفاده کرد.اين حالت را «شيرخوارى مختلط» مى نامند.
اگر قطع شير بعد از سه تا چهارماهگى باشد،مى توان جيره غذايى کودک را با غذاهاى ديگرى غير از شير تکميل کرد.
قطع شيردريک ماه و نيم
وقتى کودک از شير مادر تغذيه مى کند،به آن عادت کرده و ترک آن برايش بسيار مشکل است.از آنجا که قطع شير مادر تغييراتى در سيستم شير خوردن کودک به وجود مى آورد،بايد به تدريج او را با شيشه شير و سرشيشه آشنا کرد.براى اين کار،ضمن تغذيه کودک از شير مادر،مى توان يک يا دو بار در روز او را با ساير شيرها توسط شيشه و سرپستانک تغذيه کرد تا کودک ضمن آشنايى با اين نوع تغذيه کم کم به آن عادت کند.کودک در سنين پايين، به آسانى اين روش تغذيه را قبول مى کند.اگر عمل شير دادن با شيشه و سرپستانک توسط پدر انجام گيرد،کودک خيلى راحت تر عادت مى کند، زيرا حضور مادرش را در کنار خود احساس نمى کند.اگر همين کار توسط مادر انجام شود،احتمال زيادى دارد که کودک عصبانى شده و نتواند وضع تازه را تحمل کند.با ايجاد تناوب بين شير دادن طبيعى و شير دادن با شيشه و سرپستانک کودک به اين روش تغذيه عادت کرده و با علاقه به خوردن شير مى پردازد.
ابتدا مادر بايد روزانه يک نوبت شير دادن طبيعى را با شير دادن از طريق شيشه و پستانک جايگزين کند. اين روش تغييراتى در روند تشکيل شير مادر
به وجود مى آورد،ولى مقدار شير تشکيل شده اندک اندک با تناوب جديد هماهنگ مى شود.وقتى کودک 5 تا 6 روز اين گونه تغذيه کرد،دوباره بايد نوبت ديگرى از شير خوردن طبيعى را با شيوه جديد جايگزين کرد.
توصيه هميشگى من اين است که از قطع ناگهانى شير دادن به روش طبيعى خوددارى کنيد.براى گسيخته نشدن رابطه مادر و کودک بهتر است که از شير گرفتن او خيلى تدريجى و درعرض چندين هفته انجام پذيرد.به مادران سفارش مى کنم که شيوه شير دادن مختلط (پستان+شيشه و سرشيشه) را حتى در صورت بر عهده داشتن مسئوليت خارج از خانه،ادامه دهند. اين امر مسلماً به ساعات کارى مادران بستگى دارد.
به هرحال براى هرمادرى جالب است که حداقل صبح ها قبل از خروج از خانه و شب ها هنگام ورود به منزل،شخصاً کودکش را تغذيه کند.اين دو بار شير خوردن طبيعى در روز،کم کم اهميت کمترى پيدا کرده و از شير گرفتن نهايى کودک به راحتى و با رضايت مادر و کودک انجام مى شود.
قطع شير در سه يا چهار ماهگي
دراين دوران،مادر و کودک خيلى به هم عادت کرده اند و همه چيز به طور دلخواه و طبيعى پيش رفته است.تصميم به قطع شير دادن توسط مادر و عرضه شير با شيشه و سرشيشه،چنان کودک را عصبانى و ناراحت مى کند که تعجب آور است!
از شير گرفتن کودک درچنين سنى به صبر و حوصله ى زياد نياز دارد. براى موفقيت در اين کار،کودک را بايد با مواد غذايى جديدى آشنا کرد و تغييراتى در روش تغذيه او به وجود آورد.شما مى توانيد انواع مختلف کمپوت و فراورده هاى شير يا پوره سبزى را که تاکنون با شيشه و سرشيشه مى خورده،با قاشق به او عرضه کنيد.به اين ترتيب لذت مک زدن از پستان مادر را با لذت چشايى و مزه هاى خوش جايگزين مى کنيد.کنجکاوى کودک براى شناخت
طعم و مزه هاى جديد،باعث مى شود لذت خوردن شير مادر با لذت شناخت و اکتشاف جايگزين شود. در اين روش نيز با توجه به علاقه و فرصتى که داريد،مى توانيد هرصبح و شب يک بار شير خود را به کودک بدهيد.
مواد غذايى آردي
مواد آردى مورد مصرف کودک،فراوان و متنوع هستند.پزشکان،مصرف اين مواد را از چهار تا شش ماهگى توصيه مى کنند.دراين زمينه،يک پيمانه آرد (حدود 5 گرم از انواع قابل حل فورى در آب مخصوص سنين اول)را با شير شب مخلوط کرده به کودک بدهيد. اين اضافه کالرى در شب،سبب مى شود کودک مدت 6 ساعت را بدون بيدارى و به راحتى بخوابد و هيچ گونه کمبود غذايى را احساس نکند.از دادن مقادير بيشتر اين مواد،جداً بايد خوددارى کنيد.
تا سن چهارماهگي،ارائه انواع بدون گلوتن اين مواد به کودک،توصيه مى شود. براى تغيير ذائقه کودک مى توان طعم و مزه آنها را تغيير داد.به تدريج که کودک بزرگتر مى شود،مى توانيد او را با مزه هاى متنوعى مانند برنج،انواع ميوه،غلات و يا مواد ديگر آشنا سازيد.
منبع:کتاب آشپزى نوين براى کودکان