مسکِّن الفؤاد عند فقد الاحبّه و الاولاد
مؤلّف:
شیخ زین الدین بن علی عاملی، شهید ثانی (م ۹۶۵ هـ .ق)
زندگی نامه:
ترجمه مولف در بخش کتب فقهی ذکر شده است.
معرفی اجمالی کتاب:
کتاب حاضر یکی از ده ها کتاب شهید ثانی است که برای آیندگان به یادگار مانده است. شهید این کتاب را در سال ۹۵۴ ه.ق نگاشته و علت آن مرگ فرزندان خود ایشان بوده است، به طوری که تمام پسران وی در چند سال اوّل زندگی شهید از دنیا رفته اند و ایشان پس از فوت فرزندش محمد برای آرامش دادن به خود و نزدیکان و تمام کسانی که مصیبت می بینند، این کتاب را تألیف کرد.
مؤلف در مقدمه کتاب به مسأله مصیبت ها و مرگ فرزندان اشاره و بیان می کند که در این کتاب احادیث پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و حالات بزرگان را برای زدودن غم و اندوه از قلب مصیبت زدگان جمع آوری نموده است.
شهید ثانی کتاب خود را در یک مقدمه و چهار باب و یک خاتمه تنظیم کرده است.
مقدمه: مسائلی را که موجب رضایت به قضای خداوند می شود، برشمرده است.
باب اول: بیان پاداش و اجرهایی که در مرگ فرزندان در اثر صبر به انسان عطا می شود.
باب دوم: در صبر.
باب سوم: در رضا.
باب چهارم: در گریه.
خاتمه: شامل تسلیت گفتن به بازماندگان و لزوم یادآوری گریه های پیامبر در هر مصیبت است و اینکه بیشترین بلاها و مصیبت ها مربوط به انبیاء است.
مؤلف در هر بخش توضیحاتی مانند معنای کلمه، نکات قابل تذکر و روایات پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ را در فضیلت آن موضوع می آورد. در کنار ذکر روایات، قضایای تاریخی فراوانی را هم یادآور شده که مصیبت زده را متوجه این نکته می نماید که بلاها و مصیبت ها امری طبیعی و لازمه زندگی در این دنیا است. و با بیان حالات بزرگان و اهل معرفت خواننده را ترغیب به بردباری هر چه بیشتر می کند.
این کتاب به جهت ارزش و بزرگی نویسنده ی ارزشمندش مورد عنایت بزرگان قرار گرفته به طوری که چندین کتاب بر طبق روش آن نوشته شده و چندین بار ترجمه شده است. علاوه بر جایگاه نویسنده کتاب سبکی زیبا و به صورت خلاصه و با اجتناب از اطاله کلام نگاشته شده و از جایگاه شایسته و والایی برخوردار است.
از ترجمه های فارسی کتاب می توان به کتاب های زیر اشاره کرد:
«تسلیه العباد»؛ از میرزا اسماعیل خان مجد الادباء، «فرج الحزین بالمکاره و فوت البنین» که ترجمه کتاب است با اضافات از محمدمهدی بن حاج علی اصغری و «روح و ریحان» از شیخ جمال بن محمد تقی عراقی که به طور کامل متن کتاب در آن نیامده بلکه شبیه به کتاب مسکّن الفؤاد است.
وضعیت نشر:
این کتاب در یک جلد به زبان عربی در کتابخانه بصیرتی قم به چاپ رسیده است.
حافظ فرزانه- مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه