ريحانه الادب في تراجم المعروفين بالکنيه او اللقب
مؤلّف:
ميرزا محمد علي مدرس خياباني تبريزي (م 1371 هـ . ق)
زندگي نامه:
ايشان از علماي پركار و تلاش گر در عرصه هاي مختلف بوده است. پشتكار و مجاهدت طاقت فرساي وي زبانزد عام و خاص بوده و با همّت عالي و اراده قوي به تدوين كتاب هاي خوبي در زمينه هاي مختلف به خصوص در علم رجال پرداخته است. او در علوم ادبيات فارسي و عربي، لغت، فقه و اصول, حديث، درايه، حكمت، كلام، هيئت و نجوم قديم تبحّر داشته است. مرحوم مدرس خياباني در سال 1371 هـ . ق به جوار رحمت الهي پيوسته است.
تأليفات:
حياض الزلائل في رياض المسائل، الدر الثمين يا ديوان معصومين، غاية المني في تحقيق الكني، فرهنگ بهارستان، فرهنگ نگارستان، فرهنگ نوبهار، قاموس المعارف، ريحانة الادب و كفاية المحصلين في تبصرة احكام الدين، نثر اللئالي در شرح نظم اللئالي و امثال و حكم تركي آذربايجاني.[1]
معرفي اجمالي كتاب:
كتاب ريحانة الادب حاوي شرح حال فقها، عرفا، حكما، ادبا، اطبّا و فضلاي نامدار و بزرگ اسلام مي باشد که به جهت فارسي بودن، سادگي و سليس بودن جملات و عبارات، مورد توجه عموم مي باشد. از امتيازات اين كتاب به رعايت نظم و ترتيب در اسامي مؤلّفين، ذكر مدارك و منابع هر ترجمه و چاپ عكس و خط صاحبان تراجم، مي توان اشاره كرد. مؤلّف به ترجمة حال معروفين به لقب يا كنيه و نسبت, به ترتيب حروف اشاره كرده است. كتاب ريحانة الادب در يك مقدمه و پنج باب و يك خاتمه تنظيم شده است.
باب اوّل در شرح حال معروفين به لقب و چهار باب ديگر به ذكر احوال اشخاص كه با اب، ابن، امّ يا نسب معروف هستند، اختصاص يافته است.
در اين كتاب به مناسبت به ذكر عقائد بعضي از فرقه ها و مذاهب مصطلح در علم رجال مثل اسماعيليه و فطحيّه نيز اشاره شده است.
در مقدمه به ذكر پاره اي از مسائل و اهميت تاريخ و مدارك و منابع كتاب و توضيح ترتيب كتاب، پرداخته شده است.
وضعيت نشر:
اين كتاب در هشت جلد به زبان فارسي به همّت انتشارات خيّام تهران در سال 1369 به چاپ رسيده است.
[1] . مقدمه كتاب ريحانة الادب.
حافظ فرزانه- مرکز مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه