رجال الخاقاني
مؤلف:
ابوالحسن شيخ علي خاقاني (م1334 ق).
زندگينامه و اظهار نظرها:
وي در زهد و تقوا از نوادر روزگار بود و در محضر بزرگاني چون: شيخ اعظم انصاري و سيد حسن شيرازي مدتي طولاني به تحصيل معارف و علم پرداخت. او يكي از ممتازترين و مقرب ترين شاگردان شيخ انصاري بود و بدين جهت است كه تقريرات درس حضرت شيخ را به صورت كامل نوشته است.
حاج ملا علي خليلي تهراني در اجازة نقل حديثي كه به وي داده است، اجتهاد وي را در اصول،‌فقه، رجال، درايه و علوم ديگر تصديق نموده و از مراتب عالي تزكية‌ نفس و زهد و تقواي ايشان خبر داده است.
استادان:
شيخ انصاري، ‌سيد حسن شيرازي (معروف به ميرزاي شيرازي)، شيخ راضي آل شيخ خضر، ملا علي خليلي.
شاگردان:
فرزندانش شيخ حسين و شيح حسن [1]....
تأليفات:
رسالة في الدعوي بلا معارض، شرح اللمعه الدمشقية، تعليقه برمعالم الاصول، رساله در اراضي، رساله در نكاح، رساله در طلاق، رساله در ارث، رساله در احكام رضاع، رساله در اصول لفظي و ....
معرفي اجمالي كتاب:
از خصوصيات اين كتاب اين است كه در شانزده فايده تنظيم گرديده که هر كدام ركن ركين و اساس در رجال به شمار مي آيند. مؤلف هر كدام از اين فوائد را به تفصيل توضيح داده و اقوال بزرگان اين فن را به صورت كامل بيان كرده است؛ مثلاً مؤلف در فايدة ششم به طور مفصل راجع به جرح و تعديل بحث كرده است؛ اول تعريف جامعي از اين اصطلاح آورده، آن گاه به خود اين مسئلة مهم پرداخته است كه جرح و تعديل به چه چيز اثبات مي شود و در مقام تعارض آيا جرح مقدم است يا تعديل؛ و در اين ميان به تفصيل از دلايل مسئله و اقوال ديگر سخن گفته است.
در فائدة دوم مؤلف علت احتياج به علم رجال را بيان مي دارد و قول اخباري ها را كه منكر نياز به علم رجال شده اند، با دلايل قوي رد مي كند.
شروح و تعليقات:
سيد صادق بحرالعلوم.
وضعيت نشر:
اين كتاب، در يک جلد به زبان عربي به كوشش مركز النشر مكتب الاعلام الاسلامي، در قم، به سال 1404ق چاپ و منتشر شده است.
[1] . ر.ك: مقدمه همين كتاب.
محمد رضا ضميري- کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي, ص 448-449