بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
صفحهى 184چيزى كه هست او در زندگى بعد از دنيا حياتى انفرادى دارد، ديگر زندگيش اجتماعى نيست، به اين معنا كه ادامه زندگى در آنجا احتياج به تعاون و اشتراك و همدستى ديگران ندارد، بلكه سلطنت و حكمرانى در تمامى احكام حيات در آن عالم از آن خود فرد است، هستيش مستقل از هستى ديگران، و تعاون و يارى ديگران است.از اينجا مىفهميم كه نظام در آن زندگى غير نظام در زندگى دنياى مادى است چون اگر نظام آنجا هم مانند نظام دنيا بود چارهاى جز تعاون و اشتراك نبود و ليكن انسان زندگى ماديش را پشت سر گذاشته، به سوى پروردگارش روى آورده، و در آنجا تمامى علوم عمليش نيز باطل مىشود، ديگر لزومى نمىبيند كه ديگران را استخدام كند، و در شؤون آنان تصرف نمايد، و ديگر احتياجى به تشكيل اجتماعى مدنى و تعاونى احساس نمىكند (آن طور كه گفتيم زندگى دنيا مجبورش كرد به اينكه تشكيل اجتماع دهد).او نيز ساير احكامى هم كه در دنيا داشت در آن عالم ندارد، و در آن عالم تنها و تنها سروكارش با اعمالى است كه در دنيا كرده، يا نتيجههايى است كه حسنات و سيئاتش ببار آورده و در آن عالم جز به حقيقت امر بر نمىخورد آنجاست كه نبا عظيم برايش آشكار مىشود، آن نباى كه در دنيا بر سرش اختلاف داشتند، هم چنان كه فرمود:" وَ نَرِثُهُ ما يَقُولُ وَ يَأْتِينا فَرْداً" «1».و نيز در اين باره فرموده:" لَقَدْ جِئْتُمُونا فُرادى كَما خَلَقْناكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ، وَ تَرَكْتُمْ ما خَوَّلْناكُمْ وَراءَ ظُهُورِكُمْ، وَ ما نَرى مَعَكُمْ شُفَعاءَكُمُ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ أَنَّهُمْ فِيكُمْ شُرَكاءُ، لَقَدْ تَقَطَّعَ بَيْنَكُمْ وَ ضَلَّ عَنْكُمْ ما كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ" «2».و نيز فرموده:" هُنالِكَ تَبْلُوا كُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ، وَ رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ" «3» و نيز فرموده:" يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ، وَ السَّماواتُ وَ بَرَزُوا لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ". «4»_______________(1) ما آنچه را كه گفته است به او ارث مىدهيم، و آن روز تك و تنها نزد ما مىآيد." سوره مريم آيه 81"(2) اينك امروز تك و تنها نزد ما آمديد، مانند همان روز نخست كه شما را آفريديم، و نعمتهايى كه به شما داده بوديم پشت سر گذاشتيد، و آن شفيعانى را هم كه شما شفيع خود مىپنداشتيد با شما نمىبينيم، آرى اينك ديگر رابطهاى ميان شما و آنها نيست و ديگر آنها را و هيچ يك از پندارهاى خود را نمىبينيد." سوره انعام آيه 94"(3) اينجاست كه هر كسى آنچه از پيش فرستاده در مىيابد، و خلق به سوى مولاى حقيقيشان بر مىگردند، و ديگر آنچه را كه به دروغ خدا مىدانستند نمىيابند." سوره يونس آيه 30"(4) روزى كه آسمان و زمين با آسمان و زمينى ديگر مبدل مىشود، و خلق براى خداى واحد قهار آشكارا مىشوند." سوره ابراهيم آيه 48"