ترجمه تفسیر المیزان جلد 2

‌صفحه‌ى 398

با شوهر مرده‏اش آتش مى‏زدند، و يا اگر زمانى زنده مى‏ماندند، در كمال ذلت و خوارى زندگى مى‏كردند.

زنان هند قديم در ايام حيض، نجس و پليد بودند، و دورى كردن از آنان لازم بود، و حتى لباسهايشان و هر چيزى كه با دست يا جاى ديگر بدنشان تماس مى‏گرفت، نجس و خبيث بود.

و مى‏توان وضع زنان در اين امتها را اينطور خلاصه كرد كه: نه انسان بودند و نه حيوان، بلكه برزخى بين اين دو موجود به حساب مى‏آمدند، به اين معنا كه از زن، به عنوان يك انسان متوسط و ضعيف استفاده مى‏كردند، انسانى كه هيچگونه حقى ندارد، مگر اينكه به انسانهاى ديگر در امور زندگى كمك كند، مثل فرزند صغير كه حد وسطى است بين حيوان و انسان كامل، به ساير انسانها كمك مى‏كند، اما خودش مستقلا حقى ندارد، و تحت سرپرستى و ولايت پدر يا ساير اولياى خويش است، بله بين فرزند صغير و زن، اين فرق بود كه فرزند بعد از بلوغش از تحت سرپرستى خارج مى‏شد، ولى زن تا ابد تحت سرپرستى ديگران بود.

زن در ميان كلدانيان، آشوريان، روميان و يونانيان قديم‏

امت‏هايى كه تا كنون نام برديم، امت‏هايى بودند كه بيشتر آداب و رسوم‏شان بر اساس اقتضاء منطقه و عادات موروثى و امثال آن بود، و ظاهرا به هيچ كتاب و قانونى تكيه نداشت، در اين ميان امت‏هايى از قبيل كلدانيان و روميان و يونانيان هستند كه تحت سيطره قانون و يا كتاب هستند.

اما كلده و آشور، كه قوانين" حامورابى" در آن حكومت مى‏كرد، به حكم آن قوانين، زن را تابع همسرش دانسته و او را از استقلال محروم مى‏دانستند. و نيز به حكم آن شريعت، زن نه در اراده‏اش استقلال داشت و نه در عمل، حتى اگر زن از شوهرش در امور معاشرت اطاعت نمى‏كرد و يا عملى را مستقلا انجام مى‏داد، مرد مى‏توانست او را از خانه بيرون كرده، و يا زنى ديگر بگيرد، و بعد از آن حق داشت با او معامله يك برده را بكند، و اگر در تدبير امور خانه اشتباهى مى‏نمود مثلا اسراف مى‏كرد، شوهر مى‏توانست شكايتش را نزد قاضى ببرد، و بعد از آنكه جرم او اثبات شد، او را در آب غرق كند.

و اما روم، كه از قديمى‏ترين امتهايى است كه قوانين مدنى وضع كرده است، اولين بارى كه دست به وضع قانون زد، حدود چهار صد سال قبل از ميلاد بود كه به تدريج، در