آثار و تبعات گناه فقط گريبانگير شخص گنهكار است، نه غير از او - ترجمه تفسیر المیزان جلد 5

نوشته مى‏شود، و بنده خدا مى‏تواند به وسيله توبه و استغفار، آن اثر سوء را از بين ببرد، و اگر بنده خدا توبه و استغفار بكند، خدا را غفور و رحيم خواهد يافت.

و آيه دوم تذكر مى‏دهد كه هر گناهى كه ايشان مرتكب شوند، تنها و تنها به ضرر خود كرده و ممكن نيست كه اثر آن گناه خطا برود، يعنى دامن او را نگيرد و به جاى او دامنگير غير شود. پس گنه كار بى‏خود تلاش نكند، و براى تبرئه خود گناه خود را به گردن بى گناهى نيندازد و دست به افتراء و تهمت نزند.

و آيه سوم توضيح مى‏دهد كه خطا و گناهى كه انسان مرتكب مى‏شود، به فرض هم كه به ديگران تهمت بزند و به گردن بى گناهان بشكند، تازه مرتكب گناهى ديگر، غير گناه اول شده است.

آثار و تبعات گناه فقط گريبانگير شخص گنهكار است، نه غير از او

" وَ مَنْ يَكْسِبْ إِثْماً فَإِنَّما يَكْسِبُهُ عَلى‏ نَفْسِهِ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً" در سابق گذشت كه اين آيه از نظر مضمون مرتبط به آيه بعد است كه مساله تهمت به خدا و گناه را متعرض است، و بنا بر اين جمله مورد بحث به منزله مقدمه است براى آن آيه و در نتيجه جمله:" فَإِنَّما يَكْسِبُهُ عَلى‏ نَفْسِهِ" در اين صدد است كه اثر گناه را منحصرا معين در مرتكب آن كند، و اين خود اندرزى است به كسانى كه گناه مى‏كنند، و سپس آن را به گردن بى گناهى مى‏اندازند، و معناى آيه- و خدا داناتر است- اين است كه بر هر كس كه گناهى مرتكب مى‏شود واجب است متوجه اين معنا بشود كه هر گناهى بكند عليه خودش مى‏كند، و دود گناه او تنها به چشم خودش مى‏رود، و نه به چشم ديگران و گناه را او مرتكب شده، نه غير او، هر چند كه به گردن ديگران بيندازد، و يا كسى گناه او را گردن بگيرد، نه تهمت گناه او را به گردن ديگران مى‏اندازد و نه تعهد ديگران اثر گناه او را از او دور مى‏سازد. چون خدا مى‏داند گناه را چه كسى مرتكب شده، و او شخص گنه كار است، نه متهم و نه كسى كه گردن گرفته، و خدا حكيم است، و به جرم گناه، غير گناه كار را مؤاخذه نمى‏كند، و وزر گناه را جز بر و ارزش نمى‏دهد، هم چنان كه در جاى ديگر فرموده:" لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها مَا اكْتَسَبَتْ" «1» و نيز فرموده:" وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏" «2» و نيز فرموده:" وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنا وَ لْنَحْمِلْ خَطاياكُمْ وَ ما هُمْ بِحامِلِينَ مِنْ خَطاياهُمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ" «3».

(1) به نفع انسان است آنچه كسب كرده و به ضرر انسان است آنچه كسب كرده است." سوره بقره، آيه 286".

(2) و هيچ متعهدى نمى‏تواند گناه ديگرى را تعهد كند و به گردن بگيرد." سوره انعام، آيه 164".

(3) كفار به مؤمنين گفتند بيائيد طريقه ما را قبول كنيد، اگر ضررى در اين كار ديديد ما گردن مى‏گيريم، ولى آنها نمى‏توانند خطاهاى اينان را گردن بگيرند كه مردمى دروغگويند." سوره عنكبوت، آيه 12".