اعطاء و انعام خداوند به مقدار ظرفيت و استحقاق هر كس و هر چيز است
و معلوم است كه نعمت و نقمت و بلا و رخاى هر چيزى به نسبت خود آن چيز است، كه اين را نيز در آيه زير بيان نموده مىفرمايد:" لِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيها" «2» و معلوم است كه هر موجودى به سوى وجههاى روان است كه خاص خود او و غايتى مناسب به حال او است.اين جا است كه خواننده محترم مىتواند حدس بزند كه" سراء" و" ضراء"،" نعمت"،" نقمت"،" بلا" به اين انسان (كه از نظر قرآن كريم در ظرف اختيار زندگى مىكند) امورى است مربوط به اختيار خود انسان: براى اينكه انسان در صراطى واقع است كه آخر اين صراط در صورت درست رفتن، سعادت و در صورت نادرست رفتن، شقاوت است و دخالت اختيار آدمى در سلوك درست و نادرست قابل انكار نيست.و قرآن كريم اين حدس شما را تصديق دارد و مىفرمايد:" ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلى قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ" «3» و به حكم اين آيه شريفه نيتهاى پاك و اعمال صالح در روى آورى نعمتى كه به آدمى اختصاص مىيابد دخالت دارد و چون دخالت دارد وقتى كسى نيت و اعمال خود را تغيير دهد خداى تعالى نيز رفتار خود را تغيير مىدهد و رحمت خود را از آنان امساك مىكند، هم چنان كه خودش فرمود:" وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ" «4» كه به حكم اين آيه شريفه نيز اعمال انسانها در نزول آنچه بر سر آدمى نازل مىشود و آنچه از مصائب كه به وى روى مىآورد دخالت دارند، و نيز مىفرمايد:" ما أَصابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَ ما أَصابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ" «5».(1) آيا كسى كه خلق مىكند از خلقش آگاه نيست؟! با اينكه لطيف و با خبر است." سوره ملك، آيه 14".(2) براى هر چيزى كه وجههاى است از پيش معين شده كه هر موجودى رو به آن وجهه است." سوره بقره، آيه 148".(3)" سوره انفال، آيه 53".(4) و آنچه از مصائب به شما مىرسد به خاطر اعمالى است كه خود كردهايد و خدا بسيارى از آن گناهان را عفو مىكند." سوره شورى، آيه 30".(5) آنچه از خوبىها كه به تو برسد از ناحيه خداى تعالى است، و آنچه از بدىها به تو برسد از ناحيه خود تو است." سوره نساء، آيه 79".