ترجمه تفسیر المیزان جلد 5

كلام خداى تعالى كه مى‏فرمايد:" فَلا جُناحَ عَلَيْهِما أَنْ يُصْلِحا بَيْنَهُما صُلْحاً" و صلح همين است «1».

مؤلف: در اين معنا روايات ديگرى هست كه صاحب كافى «2» و عياشى «3» آنها را نقل كرده‏اند.

و در تفسير قمى در ذيل جمله:" وَ أُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ" روايت آورده كه معصوم (ع) فرمود: هر كسى داراى بخل هست، چيزى كه هست بعضى بخل را اختيار مى‏كنند و بعضى نمى‏كنند، «4» (به همين جهت در رواياتى كه بخل را مذمت مى‏كند قيد مطاع را مى‏آورد و مى‏فرمايد: آن بخلى مذموم است كه اطاعتش كنى" مترجم").

و در تفسير عياشى از هشام بن سالم از امام صادق (ع) روايت كرده كه در ذيل آيه:" وَ لَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّساءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ" فرمود: اين عدالتى كه مى‏فرمايد: شما نمى‏توانيد آن را بين زنان برقرار سازيد عدالت در ميل و محبت درونى است. «5»

و در كافى به سند خود از نوح بن شعيب و محمد بن حسن روايت كرده كه گفت: ابن ابى العوجاء از هشام بن حكم سؤالهايى كرد از آن جمله گفت: مگر نه اين است كه خداى تعالى حكيم است؟ هشام گفت: بله او از هر حكيمى حكيم‏تر است، ابن ابى العوجاء گفت:

اگر چنين است پس بگو ببينيم چگونه از يك طرف فرموده:" فَانْكِحُوا ما طابَ لَكُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنى‏ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَواحِدَةً"، مگر گرفتن دو زن و سه زن و چهار زن حكم شرعى او نيست؟ گفت: آرى، پرسيد: پس چرا با اينكه در اين آيه مى‏فرمايد: اگر ترسيديد كه نتوانيد عدالت را برقرار كنيد فقط به يك زن اكتفاء كنيد؟ در آيه‏اى ديگر فرموده:" وَ لَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّساءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ فَلا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوها كَالْمُعَلَّقَةِ"؟ آن كدام حكيم است كه اينطور سخن بگويد، از يك طرف گرفتن زنان متعدد را براى كسانى كه بتوانند رعايت عدالت را بكنند تجويز كند و از سوى ديگر بگويد: اصلا شما نمى‏توانيد عدالت را برقرار سازيد؟ هشام نتوانست جواب بدهد ناگزير به مدينه كوچ كرد و به حضور حضرت صادق (ع) شرفياب شد، حضرت پرسيد: چطور در غير موسم حج به مدينه آمده‏اى؟

عرضه داشت: بله فدايت شوم مساله مشكلى پيش آمد، ابن ابى العوجاء سؤالى از من كرد كه در

(1 و 2) فروع كافى، ج 6 ص 145.

(3) تفسير عياشى، ج 1، ص 278.

(4) تفسير قمى، ج 1 ص 155.

(5) تفسير عياشى، ج 1 ص 279.