قيد" بعلمه" در جمله" أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ" وحى شيطان‏ها را (از مورد گواهى خدا و ملائكه) خارج مى‏سازد - ترجمه تفسیر المیزان جلد 5

محال است كه كسى بر او غلبه كند و حجت و دليل خود را بر حجت خدا غلبه دهد بلكه حجت بالغه تنها براى خدا است هم چنان كه خودش فرمود:" قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبالِغَةُ" «1».

" لكِنِ اللَّهُ يَشْهَدُ بِما أَنْزَلَ إِلَيْكَ أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ وَ الْمَلائِكَةُ يَشْهَدُونَ ..."

كلمه" لكن" به ما مى‏فهماند كه در اين آيه از مطالب قبل استدراك شده، هم چنان كه چند آيه قبل استدراكى ديگر شد و در آن فرمود:" لكِنِ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ" و استدراك در مورد بحث در معناى استثناى منقطع است، استثناء از رد سؤال اهل كتاب و اينكه بايد كتابى از آسمان بر تو نازل شود، چون ردى كه از اين در خواست كرد و فرمود:" فَقَدْ سَأَلُوا مُوسى‏ أَكْبَرَ مِنْ ذلِكَ ..." لازمه‏اى داشت و آن لازمه اين بود كه پس درخواستشان مردود است زيرا آنچه پيامبر اسلام آورده از طريق وحى از ناحيه پروردگارش بوده و از نظر نوع هيچ فرقى و تغايرى با آنچه ساير انبيا از وحى آسمانى آورده‏اند ندارد، خوب با اين حال كسى كه ادعا مى‏كند به اينكه من به آنچه انبياى گذشته آورده‏اند ايمان دارم بايد بدون هيچ فرقى به آنچه اين پيغمبر آورده نيز ايمان بياورد.

در آيه مورد بحث از اين بيان استدراك كرده، فرموده: بلكه با همه اينها خداى تعالى خود گواه است بر حقانيت آنچه بر پيغمبرش نازل كرده، ملائكه نيز بر آن گواهند و خدا به تنهايى براى گواهى دادن كافى است.

قيد" بعلمه" در جمله" أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ" وحى شيطان‏ها را (از مورد گواهى خدا و ملائكه) خارج مى‏سازد

متن آن چيزى كه خدا در اين گواهى فرموده اين جمله است:" أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ" يعنى خدا اين شريعت را به علم خود نازل كرده و خواسته است بفهماند صرف نزول در اثبات مدعا كافى نيست، براى اينكه بعضى از اقسام نزول به وحى شيطان‏ها است.

آرى شيطان‏ها هم براى خود وحى دارند و با وحى خود امر هدايت الهى را به فساد مى‏كشانند به اين معنا كه راه باطلى را به جاى راه حق خدا جا مى‏زنند، مقدارى باطل را با وحى حق الهى مخلوط مى‏كنند و به خورد مردم مى‏دهند هم چنان كه از آيه زير كه در خصوص وحى به انبياء است، از اينكه مى‏فرمايد: ما مراقب انبيا هستيم تا بدانيم كه رسالت‏هاى پروردگارشان را رسانده‏اند، فهميده مى‏شود كه اگر مراقبت خداى تعالى نباشد خوف دستبرد شيطان در وحى او هست، اينك به آن آيه شريفه توجه بفرمائيد:" عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى‏ غَيْبِهِ أَحَداً، إِلَّا مَنِ ارْتَضى‏ مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً، لِيَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ وَ أَحاطَ بِما لَدَيْهِمْ وَ أَحْصى‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ عَدَداً" «2».

(1)" سوره انعام، آيه 149".

(2) خدا عالم غيب است واحدى را بر غيب خود آگاه نمى‏سازد مگر رسولى كه خدا او را براى اين كار بپسندد، آرى او از پيش رو و پشت سر آن رسول مراقبى مى‏گمارد تا معلوم كند رسولان او رسالات پروردگارشان را رسانده‏اند و خداى تعالى بدانچه نزد رسولان است احاطه دارد و شماره عدد هر چيزى را مى‏داند." سوره جن، آيه 28".