ترجمه تفسیر المیزان جلد 5

اهميت‏ترين آن موارد با صريح‏ترين بيان و روشن‏ترين سخن از نقض عهد منع كرده، از آن جمله فرموده:" بَراءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ فَسِيحُوا فِي الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ اعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ، وَ أَنَّ اللَّهَ مُخْزِي الْكافِرِينَ وَ أَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِي‏ءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَ رَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ، وَ بَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذابٍ أَلِيمٍ إِلَّا الَّذِينَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنْقُصُوكُمْ شَيْئاً، وَ لَمْ يُظاهِرُوا عَلَيْكُمْ أَحَداً، فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى‏ مُدَّتِهِمْ، إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ" «1».

و اين آيات همانطور كه سياقش به ما مى‏فهماند بعد از فتح مكه نازل شده، بعد از آنكه خداى تعالى در آن روز مشركين را خوار كرد، و قوت و شوكتشان را از بين برد، اينك در اين آيات بر مسلمانان واجب كرده كه سرزمين تحت تصرف خود را كه بر آن تسلط يافته‏اند از قذارت و پليدى شرك پاك كنند، و به همين منظور، خون مشركين را بدون هيچ قيد و شرطى هدر كرده، مگر آنكه ايمان آورند، و با اين همه تهديد مع ذلك جمعى از مشركين را كه بين آنها و مسلمانان عهدى برقرار شده استثناء كرده، و فرموده متعرض آنان نشوند، و اجازه هيچگونه آزار و اذيت آنان را به مسلمين نداده، با اينكه روزگار، روزگار ضعف مشركين و قوت و شوكت مسلمين بوده است، و هيچ عاملى نمى‏توانسته مسلمانان را از آزار و اذيت آن عده جلوگير شود، و همه اينها به خاطر احترامى است كه اسلام براى عهد و پيمان قائل است، و براى اهميتى‏

(1) برائتى است از ناحيه خدا و رسول او كه بايد به مشركين اعلام شود، كه بين شما مسلمانان و بين آنان عهدى برقرار شده و آن اينكه در مدت چهار ماه كسى از مسلمانان متعرض شما نمى‏شود، و مى‏توانيد با ايمنى كامل سفر كنيد، و بدانيد كه شما نمى‏توانيد خدا را به ستوه بياوريد، و نيز بدانيد كه خدا كافران را خوار خواهد كرد و اعلامى است از ناحيه خدا و رسولش به سوى همه مردمى كه در روز قربانى در منا جمع مى‏شوند: اينكه خدا و رسول او از مشركين بيزارند، حال اگر توبه كنيد كه برايتان بهتر است، و اگر هم چنان از پذيرفتن دعوت حقه اسلام اعراض كنيد، بدانيد كه نمى‏توانيد خدا را به تنگ بياوريد، و تو اى رسول، كفار را به عذابى دردناك خبر بده، كه در انتظار ايشان است مگر آن عده از مشركين كه شما با آنها پيمان بستيد، و آنها پيمان شما را هيچ مقدار نشكستند، و عليه شما با احدى هم پيمان نشدند، شما نيز ماموريد كه عهد آنان را تا مدتى كه مقرر كرده‏ايد بپايان ببريد، چون خداى تعالى مردم با تقوا را دوست مى‏دارد همين كه چهار ماه حرام- رجب و ذيقعده و ذيحجه و محرم- تمام شد، مشركين را هر جا كه يافتيد به قتل برسانيد، و دستگير و محاصره كنيد، و در هر كمين گاهى به كمين بنشينيد." سوره توبه، آيه 5- 1".