بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
و رفتن به بدر باز بدارد.بنا بر اين منظور از" اتباع شيطان" تصديق خبرهايى است كه نعيم در بين مردم اشاعه مىداده و پيروى از او در تخلف از رفتن به بدر است.
مراد از استثنا در" الا قليلا" و اشاره به اقوالى كه در اين مورد گفته شده است
با اين بيان روشن مىشود كه استثناى" الا قليلا" معنايى رو براه دارد و هيچ احتياجى به تكلف و توجيه ندارد، چون نعيم نامبرده، به مردم خبر مىداده كه ابو سفيان لشگر جمع مىكند و لشگريان خود را مجهز مىسازد، پس زنهار! بترسيد و خود را به دست خود در معرض كشتار همگانى قرار ندهيد و اين خبرها كه او مىداده، در دل مردم اثر مىگذاشته و از بيرون رفتن به سوى جنگ تعلل مىورزيدند و به ميعادگاه بدر نمىرفتند و كسى از اين توطئه سالم نماند مگر رسول خدا (ص) و بعضى از خواص آن جناب و منظور از جمله" الا قليلا" همين عده اندك است، پس حاصل مضمون آيه اين شد: كه بيشتر مسلمانان به جز عدهاى قليل در اثر شايعات متزلزل شدند و سپس به آن عده قليل ملحق شدند و راه بدر را پيش گرفتند.و اين معنايى كه ما از استثناى" الا قليلا" استظهار كرديم علاوه بر اينكه معنايى رو براه و بدون تكلف است، قرائنى هم كه قبلا ذكر كرديم مؤيد اين معنا است.ليكن مفسرين در باره اين استثناء، مسلكهايى مختلف پيش گرفتهاند كه هيچ يك از آنها خالى از فساد و اشكال و يا حد اقل خالى از تكلف نيست، مثلا يكى گفته: مراد از فضل و رحمت همان تكليف مسلمانان به وجوب اطاعت خدا و اطاعت رسول خدا (ص) و اولى الامرشان است و مراد از مستثنا كه عده قليلى از ميان آنان استثناء شده، مؤمنين سالم الفطرة و داراى دلهاى پاك است و معناى آيه اين است كه اگر اين اطاعت كه خدا شما را به سوى آن هدايت فرموده نبود و بر شما واجب نمىشد كه امور را به رسول خدا (ص) و به اولى الامر ارجاع دهيد، قطعا همه شما با وقوعتان در ضلالت، پيرو شيطان مىشديد، به جز اندكى از شما كه داراى فطرتى سليم باشند كه از حق و صلاح منحرف نمىشدند، وجه فساد اين است كه حكم فضل و رحمت خداى تعالى را بدون هيچ دليلى مختص به موردى خاص يعنى مساله وجوب اطاعت و مراجعه به اولى الامر كرده و اين از بيان قرآنى بعيد است كه منظورش از فضل و رحمت مصداقى خاص باشد، ولى دليل بر اين منظور خود نياورده، علاوه بر اينكه آيه شريفه ظهور در اين دارد كه مىخواهد به امرى كه در سابق رخ داده و كارى كه خداى تعالى در سابق انجام داده منت بگذارد.ديگرى گفته: آيه شريفه همان ظاهرش منظور است، مىخواهد بفرمايد: مؤمنين غير
لطفا منتظر باشید ...
