بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
ديديم وضو و غسل بر شما حرجى و دشوار است مثلا آب نيست و پيدا كردن آب برايتان سخت است، و يا آب هست ولى استعمال آن دشوار است، ما در آنجا تكليف وضو و غسل را بر داشته به جاى آن تيمم را كه در وسع شما است بر شما واجب مىسازيم، و اما حكم طهارت كه غرض اصلى ما است را به كلى از بين نمىبريم، اين خود دليل بر اين است كه ما طهارت شما و كامل كردن نعمت خود بر شما را مىخوانيم، تا شايد شما شكر بگزاريد." وَ لكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَ لِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ" لازمه مطلبى كه ما در معناى حرج نخواستن آورديم اين است كه مراد از جمله:" يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ" اين باشد كه بفرمايد غرض ما از تشريع وضو و غسل و تيمم تنها حاصل شدن طهارت در شما است، چون اين سه دستور سه وسيله و سبب براى طهارت است، و اين طهارت هر چه باشد غير از پاكيزگى ظاهرى و بر طرف شدن خبث و كثافات از بدن است، بلكه طهارتى است معنوى، كه به وسيله يكى از اين سه دستور حاصل مىشود، و آنچه كه در نماز شرط شده علاوه بر پاكى ظاهر بدن، همين طهارت معنوى است.ممكن است از همين معنا استفاده كنيم كه وقتى غرض، طهارت معنوى است، پس كسى كه وضوى قبليش نشكسته و هنوز آن را دارد براى خواندن نماز بعدى ديگر حاجت به طهارت جديد ندارد، و اين استفاده ما با اطلاق آيه منافات ندارد، زيرا تشريع منحصر در تكليف وجوبى نيست، بلكه تكليف استحبابى نيز تشريع مىخواهد (در نتيجه مىگوئيم به حكم اطلاق آيه وضو گرفتن براى هر نمازى خوب و مستحبّ است، هر چند كه وضوى نماز قبلى باقى باشد، ولى واجب نيست، بلكه تنها در جايى واجب است كه وضوى قبلى شكسته شده باشد).و اما اينكه فرمود:" وَ لِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ ..."، در سابق يعنى در ذيل آيه:" الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ ..." «1»، كلمه" نعمت" را معنا كرديم و نيز گفتيم كه اتمام نعمت به چه معنا است، و در ذيل آيه" وَ سَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ" «2».در جلد چهارم اين كتاب معناى شكر را بيان كرديم، بنا بر آن بيانات مراد از نعمت در آيه مورد بحث نعمت دين است، البته نه از حيث اجزاى آن، يعنى تك تك معارف و احكامش، بلكه از حيث اينكه دين عبارت است از تسليم خدا شدن در همه شؤون و اين همان ولايت خدا بر بندگان و حكمرانيش در ايشان است، و اين ولايت وقتى تمام مىشود و به حد كمال مىرسد كه(1)" سوره مائده، آيه 3".(2)" سوره آل عمران، آيه 144".
لطفا منتظر باشید ...
