اين حقيقت قرآنى كه با تقرب الى اللَّه، انسان مى‏تواند به آگاهيهايى خاص دست يابد با سخن ما منافات ندارد - ترجمه تفسیر المیزان جلد 5

كيفر به جرم آن است كه از حق غافل شدند و نيز فرموده:" وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ" «1» كه در اين آيه اعلام داشته اگر اين طائفه را غافل خوانديم براى اين است كه اينها از حقائق معارف خاص بشر غافلند، پس دلها و چشمها و گوشهايشان از رسيدن به آنچه يك انسان سعيد و انسان برخوردار از انسانيت به آن مى‏رسد بدور است، و به جاى رسيدن به اين نعمت بزرگ به آن چيزهايى مى‏رسد كه چهار پايان مى‏رسند، بلكه اينها بدبخت‏تر از چهار پايان وحشى هستند زيرا چهار پايان وحشى و درندگان براى رسيدن به آنچه دوست دارند و سازگار با خلقتشان هست افكارى دارند، چيزهايى براى خود تصويب مى‏كنند و چيزهايى را تصويب نمى‏كنند، ولى اين بينوايان اين مقدار فكر را هم ندارند.

اين حقيقت قرآنى كه با تقرب الى اللَّه، انسان مى‏تواند به آگاهيهايى خاص دست يابد با سخن ما منافات ندارد

پس از آنچه گذشت روشن شد كه قرآن كريم تقوا را شرط در تفكر و تذكر و تعقل دانسته و براى رسيدن به استقامت فكر و اصابه علم و رهايى آن از شوائب اوهام حيوانى و القائات شيطانى شرط كرده كه علم همدوش عمل باشد.

بله در اين ميان يك حقيقت ديگر قرآنى هست كه نمى‏توان انكارش كرد و آن اين است كه داخل شدن انسان در تحت ولايت الهى و تقربش به ساحت قدس و كبريايى خداى تعالى انسان را به آگاهيهايى موفق مى‏كند كه آن آگاهيها را با منطق و فلسفه نمى‏توان به دست آورد، درى به روى انسان از ملكوت آسمانها و زمين باز مى‏كند كه از آن در، حقائقى را مى‏بيند، كه ديگران نمى‏توانند آنها را ببينند، و آن حقائق نمونه‏هايى از آيات كبراى خدا، و انوار جبروت او است، أنوارى كه خاموشى ندارد.

امام صادق (ع) فرموده: اگر نبود كه شيطان‏ها پيرامون دلهاى بنى آدم دور مى‏زنند، هر آينه انسانها مى‏توانستند ملكوت آسمانها و زمين را ببينند، «2» و نيز در ميان رواياتى كه بيشتر راويان آن را از رسول خدا (ص) روايت كرده‏اند اين حديث است كه آن جناب فرمود: اگر زياده روى شما انسانها در سخن گفتن نبود، و اگر پريشانى و آشفتگى‏

(1) ما بسيارى از جن و انس را براى جهنم آماده كرده‏ايم، اينها كسانى هستند كه دل دارند اما با دل خود كه بايد حق را از باطل تميز دهند تميز نمى‏دهند، و چشم دارند كه بايد با آن حق و باطل را ببينند نمى‏بينند، و گوش دارند كه بايد با آن حق را حق بشنوند و باطل را باطل، اما نمى‏شنوند، آنان مثل چهار پايانند، بلكه وضع آنها بدتر است، و گمراه‏ترند، و غافلان همين طائفه‏اند." سوره اعراف، آيه 179".

(2) المحجة البيضاء ج 3 ص 18.