ترجمه تفسیر المیزان جلد 5

است كه خداى تعالى از آن به مرض قلوب تعبير نموده، در آيه ذيل فرموده:" فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسارِعُونَ فِيهِمْ".

بنا بر اين آن كسانى كه يهود و نصارا را اولياى خود مى‏گيرند خداى تعالى آنان را از همان يهود و نصارا شمرده، هر چند كه بر حسب ظاهر جزء مؤمنين و از مؤمنين باشند و كمترين چيزى كه از اين بيان استفاده مى‏شود كه اينگونه مؤمنين راه هدايت خدا را كه همان ايمان است سلوك نكرده بلكه راهى را اتخاذ كرده‏اند كه يهود و نصارا آن را سلوك مى‏كنند و به سويى در حركتند كه يهود و نصارا بدان سو روانند و راهشان بدانجا كشيده مى‏شود كه راه يهود و نصارا بدانجا منتهى مى‏گردد.

و به همين جهت است كه خداى تعالى بيان مذكور را با جمله:" إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ" تعليل نموده و بيان مى‏كند كه چرا اينگونه مؤمنين ملحق به يهود و نصارا هستند، بنا بر اين برگشت بيان مذكور به اين است كه فرموده باشد: اى مسلمانان بدانيد اين افرادى كه يهود و نصارا را به دوستى برمى‏گزينند خودشان نيز از همانها هستند و بدانيد كه راه شما را نمى‏روند براى اينكه راه شما راه ايمان است و راه ايمان، راه هدايت الهى است و اين افراد مثل يهود و نصارا ظالمند و خدا ظالمان را هدايت نمى‏كند.

و اين آيه بطورى كه ملاحظه مى‏كنيد تنها متعرض اصل تشبيه و تنزيل است و تنها اين را مى‏گويد كه اين مؤمنين به منزله يهود و نصارا هستند و اما آثارى كه متفرع بر اين تشبيه مى‏شود را متعرض نشده و لفظ آيه هر چند كه مقيد به هيچ قيدى نيست و ليكن از آنجا كه از قبيل بيان ملاك است- نظير آيه" وَ أَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ" «1» و آيه:" إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ" «2» و آياتى ديگر كه نمى‏گويد چطور روزه بگيريد و چگونه نماز بخوانيد از اين قبيل- جز يك بيان مهمل نيست كه تمسك به آن براى اثبات حكمى فرعى نيازمند بيان سنت است و كسى كه مى‏خواهد در اين باره اطلاعات بيشترى به دست آورد بايد به كتب فقهى مراجعه كند.

" فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسارِعُونَ فِيهِمْ ..."

اين جمله به دليل داشتن حرف" فاء" در اولش تفريع و نتيجه گيرى از آيه قبلى است كه مى‏فرمود:" خدا مردم ستمكار را هدايت نمى‏كند"، يكى از مصاديق گمراهى و يا به‏

(1) و اگر روزه بگيريد، براى شما بهتر است." سوره بقره، آيه 184".

(2) نماز از فحشا و منكر باز مى‏دارد و مسلما ياد خدا مهم‏تر و مؤثرتر است." سوره عنكبوت، آيه 45".