ترجمه تفسیر المیزان جلد 5

مى‏دهد، ليكن صريح در حتمى بودن آن نيست و ممكن است خلود آن بوسيله توبه و يا شفاعت مورد عفو قرار گيرد.

" يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا ..."

كلمه" ضرب" به معناى سير در زمين و مسافرت است و اگر" ضرب" را مقيد كرده به قيد" سبيل اللَّه"، براى اين بود كه بفهماند منظور از اين سفر خارج شدن از خانه به منظور جهاد است. و كلمه" تبين" به معناى تميز دادن و منظور از آن تميز دادن مؤمن از كافر است به قرينه اينكه مى‏فرمايد:" و به كسانى كه در برابر شما القاى سلام مى‏كنند نگوئيد: تو مؤمن نيستى" و مراد از القاى سلام همان تحيت سلام است كه تحيت اهل ايمان است ولى بعضى آيه را به صورت" لمن القى اليكم السلم" به فتح لام خوانده‏اند كه به اين قرائت منظور سلام دادن نيست بلكه تسليم شدن و تقاضاى صلح است.

و مراد از اينكه فرمود:" لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا" به ابتغاء عرض حياة دنيا به او مگوييد تو مؤمن نيستى"، اين است كه مسلمانان بخاطر اينكه مجاز باشند در جنگيدن و گرفتن غنيمت مساله مسلمان نبودن آنان را بهانه نكنند، مى‏فرمايد: چنين هدف پست و مادى را مجوز جنگيدن با آنان نسازيد زيرا:" فَعِنْدَ اللَّهِ مَغانِمُ كَثِيرَةٌ" نزد خدا مغانم بسيار هست و كلمه" مغانم" جمع مغنم است و مغنم به معناى غنيمت است مى‏فرمايد: غنيمت‏ها و فوائدى كه نزد خداى تعالى است افضل از غنيمت‏هاى دنيايى است، براى اينكه هم بيشتر است و هم باقى و دائمى است، پس اگر شما طالب غنيمتيد جا دارد غنيمت‏هاى الهى را مقدم بداريد و بر غنيمت‏هاى دنيايى ترجيح دهيد.

" كَذلِكَ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ، فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا ..."

يعنى شما قبل از اينكه ايمان بياوريد همين وضع را داشتيد، يعنى همه پى در پى به دست آوردن عرض و متاع حيات دنيا بوديد، ولى خداى تعالى بر شما منت نهاد، ايمانى به شما داد كه آن ايمان شما را از آن هدف پست منصرف نموده، متوجه به سوى خدا و مغانم بسيارى كه نزد او است كرد، حال كه خدا چنين منتى بر شما نهاده، وقتى با جمعيتى روبرو مى‏شويد كه وضعشان برايتان روشن نيست كه آيا دوستند يا دشمنند؟ مى‏خواهند با شما بجنگند و يا سر جنگ ندارند؟ مسلمانند و يا كافرند؟ تحقيق كنيد، تا بى‏گدار به آب نزده باشيد و اگر" تبين" را تكرار كرد، براى اين بود كه حكم را تاييد كرده باشد.

اين آيه شريفه گذشته از اينكه در مقام نصيحت و موعظه است، مشتمل بر نوعى توبيخ و سرزنش نيز هست، ولى تصريح ندارد به اينكه آن قتلى كه (على الظاهر) واقع شده، قتل عمد و آن‏