ترجمه تفسیر المیزان جلد 5

انسانها جريان دارد، چه مؤمن و چه كافر، چه صالح و چه طالح، چه پيغمبر و چه غير آن.

پس حسنات كه عبارت شد از امورى كه انسان به حسب طبع خود آن را حسن و محبوب مى‏داند، از قبيل: عافيت و نعمت و امنيت و آسايش همه از ناحيه خداى سبحان است، و سيئات كه عبارت شد از امورى كه انسان از آن تنفر دارد از قبيل: مرض و ذلت و فقر و مسكنت و فتنه و ناامنى، همه و همه منشاش خود انسان‏ها هستند نه خداى سبحان، و بنا بر اين آيه شريفه قريب المضمون به آيه زير است كه مى‏فرمايد:" ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلى‏ قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ" «1» و اين معنا كه حسنات مستند به خداى تعالى و سيئات مستند به خلق باشد، منافات ندارد كه از يك نظر كلى هر دو قسم مستند به خداى تعالى باشد كه ان شاء اللَّه تعالى بيان اين عدم منافات خواهد آمد.

" وَ أَرْسَلْناكَ لِلنَّاسِ رَسُولًا ..."

مى‏فرمايد: تو اى محمد از قبل ما هيچ سمتى ندارى، جز اينكه رسول مايى و وظيفه تو رساندن پيام است و شان تو همان رسالت است و بس، غير از آن هيچ كارى ندارى و هيچ اختيارى در امر خلق به دست تو نيست تا در خوش قدمى و بد قدمى اثرى داشته باشى و يا سيئات و ضررهايى به طرف مردم بكشانى و يا حسنات و منافعى از آنان دور سازى.

اين مضمون آيه در آن دو نكته است: يكى رد قول كسانى كه گرفتارى‏ها و ناملايمات خود را از بد قدمى رسول خدا (ص) مى‏دانستند و دوم تعريضى است بر اينگونه افراد كه مى‏گفتند:" هذِهِ مِنْ عِنْدِكَ": (اين بدبختى ما از ناحيه تو است) و سپس در تاييد اين رد و تعريض فرمود:" وَ كَفى‏ بِاللَّهِ شَهِيداً".

" مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ ..."

اين جمله استينافى است يعنى: جمله‏اى است از نو كه مطلب آيه سابق را كه مى‏فرمود:" وَ أَرْسَلْناكَ لِلنَّاسِ رَسُولًا" تاكيد و تثبيت نموده، در عين حال حكم آن آيه را تعليل مى‏كند، مى‏فرمايد: اينكه گفتيم ما تو را به عنوان رسول فرستاديم و تو جز اين سمت را ندارى، علتش اين است كه هر كس تو را به آن جهت كه رسول مايى اطاعت كند، در حقيقت ما را اطاعت كرده و كسى كه از تو اعراض كند، از ما اعراض كرده و ما تو را حافظ و نگهبان بر آنان نفرستاده‏ايم.

(1) و اين بدان جهت است كه خداى تعالى نعمتى را كه بر مردمى ارزانى داشته تغيير نمى‏دهد تا آنكه آن مردم، خود تغيير دهند و خدا شنواى دانا است." سوره انفال، آيه 53".