بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
نزديكتر و اميد ايمان آوردنشان بيشتر است، بنا بر اين، آيه شريفه مورد بحث و ساير آياتى كه امر عمومى به انذار مىكند، روى هم يك معنا را افاده مىنمايند. و آن اين است كه عموم مردم را انذار كن و ليكن كسانى را كه از قيامت مىهراسند، بيشتر.در اين آيه ولايت و شفاعت را به طور كلى از غير خدا نفى مىكند و در آيات ديگرى آن را مقيد به اذن خدا مىنمايد، مثلا مىفرمايد:" مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ" «1» و مىفرمايد:" وَ لا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى" «2» و نيز مىفرمايد:" وَ لا يَمْلِكُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ" «3».و اگر در آيه مورد بحث، شفاعت را بدون استثناء نفى كرده، از اين جهت بوده كه خطاب متوجه كسانى است كه اگر مىگفتند: بتها داراى ولايت و شفاعتند، اين ولايت را به اذن خدا براى بت قائل نبودند، و راهى هم به اثبات آن و اعتقاد به آن نداشتند، براى اينكه اثبات اذن، در شفاعت و ولايت براى بتها محتاج به علم و داشتن دليل است، و علم به چنين مطالب احتياج به وحى و نبوت دارد، و مشركين قائل به نبوت نبودند. خواهيد گفت پس مشركين در باره بتها قائل به چه مزيتى بودند؟ جواب اين است كه گويا ولايت و شفاعتى را كه براى بتها قائل بودند، از اين باب بوده كه مىگفتند مساله ولايت و شفاعت نه بخاطر وجود كمال و فضيلتى در بتها و يا اذنى از خدا است، بلكه خود به خود و بر حسب ضرورت و طبع درست شده است، و مثل اينكه معتقد بودهاند كه موجودات و مخلوقات قوى طبعا يك نوع اختيار و حق تصرفى در موجودات ضعيف دارند، و لو اينكه خداى سبحان هم اذن نداده باشد، و يا معتقد بودهاند: همين كه خداوند بعضى از موجودات را قوى آفريده اين خود اذن تكوينى در تصرف آنها در موجودات ضعيف است.
وجه اينكه در جمله:" لَيْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِيٌّ وَ لا شَفِيعٌ" شفاعت، بدون استثناء، نفى شده است.
و خلاصه اشكال اين است كه چرا در آيه مورد بحث، مانند موارد ديگر قرآن، بعد از گفتن" لَيْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِيٌّ وَ لا شَفِيعٌ" نفرمود:" الا باذنه" و خلاصه جوابش هم اينكه مشركين معتقد بودند كه: بتها اوليا و شفعاى خدايند، و اين ولايت و شفاعت بتها را مقيد(1) كيست در درگاه او كه بدون اذنش شفاعت كند؟. سوره بقره آيه 255(2) و شفاعت نمىكنند مگر براى كسانى كه خدا راضى به وساطت براى آنان است. سوره انبيا آيه 28(3) كسانى را كه مشركين جز خدا عبادت مىكنند مالك شفاعت نيستند، مگر آنان كه به حق شهادت مىدهند و دانايان هستند. سوره زخرف آيه 86