ترجمه تفسیر المیزان جلد 7

جهان همواره در حال تنازع و غلبه بر يكديگرند.

يكى از اين موجودات، انسان است كه تا آنجا كه ما سراغ داريم، تركيب وجوديش از لطيف‏ترين و دقيق‏ترين تركيبات موجود در عالم، صورت گرفته، و معلوم است كه رقيب‏ها و دشمنان چنين موجودى از رقباى هر موجود ديگرى بيشتر خواهند بود، و لذا به طورى كه از روايات نيز برمى‏آيد خداى تعالى از فرشتگان خود كسانى را مامور كرده تا او را از گزند حوادث و دستبرد بلاها و مصائب حفظ كنند، و حفظ هم مى‏كنند و از هلاكت نگهش مى‏دارند تا اجلش فرا رسد، در آن لحظه‏اى كه مرگش فرا مى‏رسد دست از او برداشته و به دست بلاها و گرفتارى‏ها مى‏سپارندش تا هلاك شود.

و اگر آيه" وَ إِنَّ عَلَيْكُمْ لَحافِظِينَ، كِراماً كاتِبِينَ، يَعْلَمُونَ ما تَفْعَلُونَ" «1» كار حفظه را منحصر در نوشتن نامه اعمال دانسته است، دليل بر اين نمى‏شود كه در آيه مورد بحث نيز مراد از حفظه همان نويسندگان مذكور باشند، گر چه بعضى از مفسرين خواسته‏اند كه با آيات فوق، آيه مورد بحث را تفسير نموده و بگويند: مراد از حفظه در آيه مورد بحث و در آيات مذكور، يكى است، اگر چه اين سخن خيلى هم بعيد نيست، ليكن اينكه در آخر فرمود:" حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ" معناى اول را به بيانى كه گذشت تاييد مى‏كند.

" تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا وَ هُمْ لا يُفَرِّطُونَ"- ظاهرا مراد از تفريط سهل‏انگارى در به كار بستن امر خدا و مسامحه در قبض ارواح است، زيرا كه خداى سبحان از طرفى ملائكه خود را چنين توصيف كرده است كه:" يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُونَ- هر چه را كه مامور شوند انجام مى‏دهند" و از طرفى ديگر فرموده: هر امتى گروگان اجل خويش است، وقتى اجل‏شان فرا رسد، حتى براى يك ساعت نمى‏توانند آن را پس و پيش يا زياد و كم كنند. از اين دو بيان استفاده مى‏شود كه ملائكه مامور قبض ارواح نيز از حدود ماموريت خود تجاوز نكرده و در انجام آن كوتاهى نمى‏كنند، وقتى بر آنان معلوم شد كه فلان شخص بايستى در فلان ساعت و در تحت فلان شرايط قبض روح شود، حتى يك لحظه او را مهلت نمى‏دهند، و اين معنايى است كه از آيه استفاده مى‏شود. و اما اينكه اين فرستادگان، همان فرستادگان قبلى مى‏باشند و آيا حفظه همان موكلين بر قبض ارواحند يا نه؟ آيه شريفه از بيان آن، ساكت است، و در آن بيش از اشعار مختصرى بر وحدت مزبور نيست.

(1) به درستى كه نگهبانانى مراقب شما هستند، نگهبانانى كه همه، بزرگواران و نويسندگانند مى‏دانند آنچه را كه شما انجام مى‏دهيد. سوره انفطار آيه 12