ترجمه تفسیر المیزان جلد 7

است و به معناى گره ضخيم و محكمى است كه در ريسمان دلو مى‏زنند و مى‏گويند:" اكربت الدلو" يعنى گره زدم دلو را و اندوه را از اين جهت كرب مى‏گويند كه خود عقده و گرهى است در قلب «1».

در اين آيه" كُلِّ كَرْبٍ- هر اندوهى" به ظلمات بر و بحر اضافه شده تا شامل همه مردم و همه ناملايمات بشود، چون هيچ انسانى نيست كه در طول زندگيش به اندوهى برخورد نكند.

پس تمامى افراد بشر روزى را دارند كه در آن روز به در خانه خدا التماس نموده و از خدا رفع گرفتارى خود را بخواهند، چه آنان كه علنا اظهار حاجت مى‏كنند، و چه آنان كه به روى نياورده و به ظاهر خود را بى نياز از خدا مى‏دانند.

پس خلاصه معناى آيه اين شد كه شما همواره در شدايدى كه در ظلمات دريا و خشكى با آن مواجه مى‏شويد و همچنين در ساير شدايد وقتى دستتان از اسباب ظاهرى بريده مى‏شود و ديگر راه به جايى نمى‏بريد، به فطرت انسانيتى كه داريد مى‏بينيد كه تنها خداى سبحان پروردگار شما است، و پروردگار ديگرى جز او نيست، و جزم پيدا مى‏كنيد به اينكه پرستش غير خدا ظلم و گناه است، به شهادت اينكه شما تنها در شدايد او را مى‏خوانيد، و به او وعده مى‏دهيد كه اگر نجات يافتيد از آن پس او را شكرگزارى نموده و ديگر به او كفر نمى‏ورزيد.

ليكن بعد از نجات يافتن، باز عهد خود را شكسته و به وعده‏اى كه داده بوديد وفا نكرده باز به كفر سابقتان بر مى‏گرديد. پس در اين دو آيه احتجاج شده است بر مشركين، و توبيخ آنان است بر عهدشكنى.

" قُلْ هُوَ الْقادِرُ عَلى‏ أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذاباً مِنْ فَوْقِكُمْ ..."

راغب در مفردات خود مى‏گويد: كلمه" بعث" در اصل لغت به معناى برانگيختن و چيزى را به طرفى سوق دادن است، مثلا گفته مى‏شود:" بعثته فانبعث- برانگيختم فلان چيز و يا فلان شخص را و او هم برانگيخته شد" البته معناى اين كلمه بر حسب اختلافى كه در متعلق آن است، مختلف مى‏شود، مثلا بعث شتر، او را به پاداشتن و به راه انداختن است، و بعث مردگان در آيه" وَ الْمَوْتى‏ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ" به معناى از قبر بيرون آوردن و به طرف قيامت سوق دادن است- تا آنجا كه مى‏گويد- پس در حقيقت براى" بعث" دو معنا است: 1- بعث بشرى، مانند به پاداشتن شتر و يا وادار كردن و فرستادن انسانى به سوى حاجتى از حوائج. 2- بعث الهى، كه بعث الهى خود دو جور است: يكى هستى بخشيدن به اشياء است پس از نيستى، و

(1) مفردات راغب ص 428