بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
انجام دهد. «1»به گفته صاحب مجمع البيان" لامى" كه بر سر" لتفعل" درمىآيد اين معنا را مىرساند، و ليكن از كلام زجاج برمىآيد كه افاده اين معنا از" ل" به تنهايى ساخته نيست، زيرا وى گفته است كه در آيه مورد بحث لفظ" كى- براى اينكه" حذف شده و تقدير آيه" و امرنا لكى نسلم" بوده است.اين جمله يعنى جمله" و أمرنا ..." عطف تفسيرى است براى جمله" إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدى" و مىفهماند كه امر پروردگار به اينكه مردم مسلمان شوند، خود مصداقى است براى هدايت الهى، و معنايش اين است كه خداوند ما را امر كرده كه تسليمش شويم، و به خاطر اينكه زمينه براى وضع جمله" لِرَبِّ الْعالَمِينَ" در موضع ضمير فراهم گردد فاعل فعل (امر) را ذكر نكرده و فعل را به صيغه مجهول" امرنا- مامور شدهايم" آورد، تا بدين وسيله دلالت كند بر علت امر، پس معناى آيه اين است كه: ما از ناحيه غيب مامور شدهايم كه در برابر خداوند تسليم شويم، به علت اينكه او پروردگار همه عالميان است، نه براى همه آنها، پروردگار ديگرى است، و نه آن طور كه بتپرستان پنداشتهاند، براى بعضى از آنها رب ديگرى است.از ظاهر اين آيه مانند ظاهر آيه" إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ" «2»- چنان كه در تفسير آن گذشت- چنين برمىآيد كه مراد از اسلام تنها اقرار به توحيد و نبوت نيست، بلكه مراد از آن اين است كه انسان در همه امور تسليم خداى متعال شود." وَ أَنْ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ اتَّقُوهُ" در اينجا، در نظم كلام تفننى به كار رفته است، به اين معنا كه امرى كه در جمله قبل بود، در اين جمله معناى قول را به خود گرفته گويا گفته شده باشد:" به ما گفتهاند در برابر پروردگار عالميان تسليم شده، و نماز به پاى داشته و از او بپرهيزيد" با ذكر كلمه" و اتقوه" تمامى عبادات و اعمال دين را خلاصه كرد و تنها از ميان آنها نماز را اسم برد براى آن اهميتى كه داشته، و عنايتى كه خداوند در امر آن دارد، زيرا اهتمام قرآن شريف نسبت به نماز جاى هيچ ترديد نيست." وَ هُوَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ" وقتى بازگشت و حشر همه شما به سوى خدا باشد و حساب و جزاى شما به دست او(1) مجمع البيان ج 3 ص 100 ط بيروت.(2) سوره آل عمران آيه 19
لطفا منتظر باشید ...
