بررسى كيفيت مخصوص رفتار و محاجه ابراهيم (ع) در اين آيات، كه به رفتار فطرى يك انسان اوليه فرضى كه براى نخستين بار به مظاهر مادى عالم برخورد مى‏كند، شباهت دارد - ترجمه تفسیر المیزان جلد 7

قوم ترا در گمراهى آشكار مى‏بينم (74).

و اين چنين به ابراهيم ملكوت آسمانها و زمين را نشان مى‏دهيم و براى اينكه از يقين كنندگان گردد (75).

پس همين كه شب او را پوشانيد ستاره‏اى را ديد، گفت: اين پروردگار من است سپس همين كه غروب كرد گفت: من غروب كنندگان را دوست ندارم (76).

پس از آن، وقتى كه ماه را ديد كه طلوع كرد، گفت: اين پروردگار من است، سپس ماه كه غروب كرد، گفت: اگر پروردگار من، مرا هدايت نكند از گروه گمراهان خواهم بود (77).

پس از آنكه خورشيد را ديد كه طلوع كرد، گفت: اين پروردگار من است اين بزرگتر است پس آن گاه كه خورشيد نيز غروب كرد، گفت: اى قوم! من از آنچه شريك خدا قرار مى‏دهيد بيزارم (78).

من روآوردم به كسى كه آسمانها و زمين را آفريده است، در حالى كه ميانه‏رو هستم و از مشركان نيستم (79).

و قوم او با وى محاجه كردند. گفت: آيا با من در باره خدا محاجه مى‏كنيد و حال آنكه مرا هدايت كرده، و من از كسانى كه شريكش قرار مى‏دهيد نمى‏ترسم مگر اينكه پروردگار من چيزى بخواهد، علم پروردگارم به همه چيز وسعت دارد، آيا متذكر نمى‏شويد (80).

و چگونه من از شريكان (يا از شرك) شما بترسم در حالى كه شما نمى‏ترسيد از اينكه براى خدا بدون دليل شريك قرار داديد پس كداميك از اين دو طائفه به أمن سزاوارتر است اگر مى‏دانيد (81).

كسانى كه ايمان آوردند و ايمان خود را با ظلم نپوشانيدند أمن از آن ايشان است و راه يافتگان ايشانند (82).

اين است حجت ما كه به ابراهيم عليه قومش داديم هر كه را بخواهيم درجاتى بالا مى‏بريم زيرا پروردگار تو حكيم و عليم است (83).

بيان آيات‏

بررسى كيفيت مخصوص رفتار و محاجه ابراهيم (ع) در اين آيات، كه به رفتار فطرى يك انسان اوليه فرضى كه براى نخستين بار به مظاهر مادى عالم برخورد مى‏كند، شباهت دارد

در اين ده آيه پروردگار متعال حجتى را ذكر مى‏كند كه آن را به پيغمبر عظيم الشان حضرت ابراهيم (ع) داده بود تا با آن عليه مشركين احتجاج نموده و آنان را به دينى كه خدايش به سوى آن هدايت نموده يعنى دين توحيد دعوت كند، آن گاه بعد از اين آيات هدايت كلى انبيا و پاكى ضمير آنان را از شرك بيان نموده و از بين همه آنان، نوح كه قبل از ابراهيم بوده و شانزده پيغمبر ديگر را كه همه از ذريه ابراهيم بوده‏اند اسم مى‏برد.

و اين آيات در حقيقت بيان عالى‏ترين و كاملترين مصداق ايمان و قيام به دين فطرت و نشر عقيده توحيد و پاكى از شرك و دوگانگى است، و اين همان هدف مقدسى است كه ابراهيم براى آن قيام نمود و در روزگارى كه مردم سنت توحيد را كه نوح و انبياى بعد از او