بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
" لِما تَعْبُدُونَ"، ابتدا از معبود آنان به لفظ" ما" كه مخصوص غير انسان است، تعبير كرد. چون در اين موقع نمىداند كه اين بتها مانند انسان داراى عقلند و يا سنگ و چوب و بدون شعور هستند؟ تنها مىداند كه چيزى هستند، آن گاه كه فهميد مردم قائل به الوهيت آنها هستند و عبادتشان مىكنند و اين معنا را از خود مردم شنيد، از جهت اينكه اله و معبود بايد صاحب شعور باشد، و براى پرستندگانش جلب نفع و دفع ضرر نمايد، در جواب، راجع به بتها لفظ مخصوص" صاحبان شعور" را به كار برد و گفت:" هَلْ يَسْمَعُونَكُمْ إِذْ تَدْعُونَ أَوْ يَنْفَعُونَكُمْ أَوْ يَضُرُّونَ قالُوا بَلْ وَجَدْنا آباءَنا كَذلِكَ يَفْعَلُونَ" «1». آن گاه وقتى در داستان شكستن بتها گفت:" فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كانُوا يَنْطِقُونَ" و مردم در جوابش گفتند:" لَقَدْ عَلِمْتَ ما هؤُلاءِ يَنْطِقُونَ" و اقرار كردند كه اين بتها زبان ندارند و فاقد شعور هستند، از اينرو او هم لفظ" ما" را كه مخصوص هر فاقد شعورى است به كار برد و گفت:" أَ فَتَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُكُمْ شَيْئاً وَ لا يَضُرُّكُمْ أُفٍّ لَكُمْ وَ لِما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَ فَلا تَعْقِلُونَ" «2».خلاصه اينكه نمىتوان اينگونه نكات را ناديده گرفت، و يا مثلا اشاره به لفظ" هذا" را در" هذا رَبِّي هذا أَكْبَرُ" حمل كرد به اينكه اشاره به شمس نبوده تا لازم باشد بفرمايد:" هذه" بلكه اشاره به جرم بوده و جرم هم مذكر است. يا گفت اشاره مزبور اشاره به مشار اليه بوده كه آنهم مذكر است، يا آنكه بگوييم زبان حضرت ابراهيم (ع) زبان سريانى بوده و در اين زبان، مانند غالب زبانهاى غير عربى، رعايت تانيث نمىشود.اينها وجوه صحيحى نيست، به دليل اينكه در خصوص همين شمس در پاسخ نمرود رعايت تانيث را نموده و فرمود:" فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ" «3» آن وقت چطور شد در خصوص:" هذا رَبِّي هذا أَكْبَرُ" اين لهجه را به كار برد؟ و نيز چرا اين لهجه را در جمله" ما هذِهِ التَّماثِيلُ الَّتِي أَنْتُمْ لَها عاكِفُونَ" و همچنين در دعائى كه كرد و گفت:" رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ" «4» به كار نبرد؟ و همچنين نمىتوانيم در مقام حمل كلام آن جناب بگوئيم: از اين جهت لفظ" هذا" را مؤنث نياورد كه دنبالش مىگفت:" ربى" به خاطر احترام خدا، لفظ" هذا" را مذكر آورد تا خدا را از نقص تانيث منزه كرده باشد. و يا(1) سوره شعرا آيه 74(2) آيا با اين حال چيزى را به غير خدا مىپرستيد كه نه براى شما نفعى جلب مىكند و نه ضررى دفع مىنمايد؟. اف بر شما و بر آنچه كه مىپرستيد، آيا عقل خود را به كار نمىبريد؟. سوره انبيا آيه 67(3) سوره بقره آيه 258(4) سوره ابراهيم آيه 36
لطفا منتظر باشید ...
