ترجمه تفسیر المیزان جلد 7

و در اين معنا آيات بسيار ديگرى است كه به زودى در سوره اسراء بحث مستوفا و جامعى در پيرامون آن خواهيم نمود- ان شاء اللَّه تعالى- و نيز از جمله آياتى كه متضمن وعده به تاخير عذاب در اين امت است، آيه" وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ" «1» مى‏باشد، پس چيزى كه از آيه مورد بحث استفاده مى‏شود اين است كه كفار درخواست نزول فرشته كردند، و ما اجابتشان نمى‏كنيم زيرا اگر اجابت مى‏كرديم، و ملائكه را بر آنان نازل مى‏نموديم ناچار مى‏بايد هلاكشان مى‏كرديم و ديگر مهلتشان نمى‏داديم، و حال آنكه مى‏خواستيم تا مدتى بمانند، و هر چه مى‏خواهند در آيات ما جدل و لجاج كنند، تا آنكه روز موعود خود را ديدار نمايند و به زودى آنچه را كه آرزو مى‏كردند خواهند ديد، و خداوند بين آنان حكم خواهد نمود.

اين بود خلاصه معنايى كه با در نظر گرفتن بيان ما، از آيه استفاده مى‏شود.

و نيز ممكن هست آن را بطور ديگرى معنا كنيم، و آن اين است كه بگوييم منظور كفار از نزول ملائكه تنها ديدن معجزه‏اى بوده، نه نزول عذاب، و مراد از جواب هم اين است كه اگر ملائكه بر آنان نازل شوند و ايشان اين معجزه را ببينند باز هم به خاطر عناد و استكبارى كه دارند ايمان نمى‏آورند، آن وقت خداوند با آنان به عدل خود رفتار مى‏كند و ديگر مهلت داده نمى‏شوند.

دوم اينكه: غرضشان از نزول ملائكه اين بوده كه به جاى يك فرد بشر، ملائكه كار رسالت و دعوت به سوى خدا را انجام دهد، و يا لا اقل فرشته‏اى با اين پيغمبر همكار شده و شاهد صدق او باشد. مؤيد اين وجه اين است كه خود قرآن همين پيشنهاد را از كفار حكايت كرده، مى‏فرمايد:" وَ قالُوا ما لِهذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعامَ وَ يَمْشِي فِي الْأَسْواقِ لَوْ لا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيراً" «2» همانطور كه ملاحظه مى‏كنيد مضمون اين آيه همان چيزى است‏

(1) خداوند آنان را مادامى كه تو در بينشان هستى عذاب نخواهد كرد، و همچنين مادامى كه استغفار مى‏كنند گرفتار عذاب نخواهد فرمود. سوره انفال آيه 33

(2) و گفتند: اين چه پيغمبرى است كه طعام مى‏خورد، و در بازارها راه مى‏رود؟ چرا فرشته‏اى بر او نازل نشد كه او را در امر انذار مدد كار باشد؟. سوره فرقان آيه 7