ترجمه تفسیر المیزان جلد 7

نموده و از طرفى ديگر پيغمبر محترمش را دلگرم كند تا بخاطر ايمان نياوردن قوم در كار دعوتش سست نگردد. پس معناى آيه اين است كه: اگر اينان به دين توحيدى كه تو به سوى آن دعوتشان مى‏كنى نمى‏گروند غم مخور و مپندار كه ايمان نياوردن آنان از ارزش آن مى‏كاهد، چون دين توحيد، هدايت من و آن طريقه‏اى است كه من انبياى خود را به خاطر داشتن آن طريقه، كتاب و حكم و نبوت دادم، و من كسانى را موكل و مستحفظ آن كرده‏ام كه اعتماد و اطمينان دارم نسبت به آن كافر نيستند، و با وجود چنين اشخاصى كه نگهبانان دين منند هيچ وقت اين دين از بين نمى‏رود.

پس اين اشخاص مردمى هستند كه تصور نمى‏شود روزى كفر يا شرك در دل آنان رخنه كند، چون خداى تعالى به ايمان ايشان اعتماد كرده و ايشان را موكل بر حفظ دين نموده.

و اگر ممكن بود كه ايشان هم روزى مشرك شده و از هدايت الهى تخلف كنند اعتماد خداوند برايشان خطا و گمراهى بود، و خداوند نه گمراه مى‏شود و نه دچار خطا و فراموشى مى‏گردد.

بنا بر اين تفسيرى كه ما براى آيه مورد بحث كرديم- و خدا داناتر است- آيه شريفه دلالت خواهد كرد بر اينكه در هر زمانى خداى تعالى داراى بنده و يا بندگانى است كه موكل بر هدايت الهى اويند، و دين او و آن طريقه مستقيمى را كه كتاب و حكم و نبوت انبيا (ع) متضمن آن است حفظ مى‏كنند، و آن را از انقراض نگهدارى مى‏نمايند، و اين بندگان كسانى هستند كه شرك و ظلم به ايشان راه نداشته و به عصمتى الهى معصومند، و آنان عبارتند از انبيا و جانشينان ايشان.

از اين روى، آيه شريفه مخصوص به معصومين (ع) خواهد بود، خيلى هم كه بتوانيم آن را توسعه دهيم ممكن است مؤمنين صالح و آن پارسايانى را كه به عصمت تقوا و صلاح و ايمان خالص از شوائب شرك و ظلم معتصمند و خلاصه آن كسانى را كه به مصداق آيه شريفه" إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ" «1» از ولايت شيطان بيرون شده‏اند ملحق به اوصياى انبيا (ع) نموده و بگوييم آيه شريفه شامل اينگونه از مردان صالح نيز مى‏شود.

" أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ ..."

در اينجا براى بار دوم به تعريف ايشان پرداخته و طورى ايشان را تعريف مى‏كند كه در

(1) البته شيطان را هرگز بر كسانى كه به خدا ايمان آورده و بر او توكل و اعتماد كرده تسلط نخواهد بود. سوره نحل آيه 99