استدلال به نشات دنيا و قبل و بعد از آن براى مساله توحيد - ترجمه تفسیر المیزان جلد 7

" وَ أُوتِينَا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِها وَ كُنَّا مُسْلِمِينَ"«1»

البته اين در صورتى است كه مقصود ملكه سبا، اسلام براى خدا باشد، و نيز گفت:" وَ أَسْلَمْتُ مَعَ سُلَيْمانَ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ" «2» و در قرآن كريم احدى به وصف:" أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ" توصيف نشده، تنها رسول خدا (ص) است كه در آيه مورد بحث و همچنين در آيه" قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّينَ وَ أُمِرْتُ لِأَنْ أَكُونَ أَوَّلَ الْمُسْلِمِينَ" «3» اول المسلمين خوانده شده.

بعضى گفته‏اند: مقصود اين است كه آن جناب اول مسلمان از اين امت است، زيرا اگر مراد اسلام در همه قرون بوده باشد اولين مسلمان ابراهيم خليل (ع) است، و سايرين تابع او هستند. ليكن اين حرف صحيح نيست، زيرا اسلام در آيه شريفه مقيد به اسلام اين امت نشده، پس وجهى براى تقيد آن نيست. و اما اينكه گفت: اولين مسلمان ابراهيم بود، جوابش آيات گذشته است كه پيغمبران قبل از ابراهيم را هم مسلمان معرفى مى‏كرد. و اما آيه" وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ" «4» و آيه" مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْراهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ" «5» هيچكدام دلالتى بر ادعاى مزبور ندارند.

استدلال به نشات دنيا و قبل و بعد از آن براى مساله توحيد

" قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَبْغِي رَبًّا وَ هُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْ‏ءٍ ..."

اين آيه و آيه بعدش مشتملند بر سه حجت كه در حقيقت جامع همه حجتهايى است كه در اين سوره بر مساله توحيد اقامه شده است. اين حجت‏ها عبارت است از استدلال به آغاز آفرينش و استدلال به انجام آن و استدلال به حال انسان كه بين آن آغاز و اين انجام زندگى مى‏كند، و به عبارت ديگر استدلال به نشاه دنيا و قبل از آن و بعد از آن. استدلال از طريق آغاز آفرينش را جمله" أَ غَيْرَ اللَّهِ أَبْغِي رَبًّا وَ هُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْ‏ءٍ" متعرض آن است، چون وقتى خداى تعالى رب هر چيزى باشد قهرا تمامى موجودات مربوب او خواهند بود، و غير او على الاطلاق رب ديگرى كه صالح براى پرستش باشد نيست.

و استدلال از طريق انجام آفرينش و بازگشت آن را جمله‏

(1) ما قبل از اينكه اين معجزه راى از سليمان ببينيم علم به صحت ادعاى وى داشتيم. سوره نمل آيه 42

(2) من با سليمان اسلام آوردم براى پروردگار عالميان. سوره نمل آيه 44

(3) بگو من مامور شده‏ام با اخلاص در دين، خدا راى بپرستم و مامورم كه اولين مسلم باشم. سوره زمر آيه 12

(4) سوره بقره آيه 128

(5) سوره حج آيه 78