بيان اينكه مشركين در قيامت آلهه دروغين خود را نمىيابند
" انْظُرْ كَيْفَ كَذَبُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ" اين آيه، محل استشهادى را كه در داستان قيامت مشركين بود، بيان مىكند. و مراد اين است كه اينان به زودى بر خود دروغ بسته شركائى را كه افترا مىبستند نمىيابند. و اگر اينان در ظلمى كه كردند و در آنچه كه انتظارش را داشتند (شفاعت بتها) رستگار مىبودند كارشان منجر به اينجا نمىشد كه نه از شركاى خود عين و اثرى بيابند و نه از شفاعت آنها بهرهمند شوند.و اما اينكه چطور بر خود دروغ بستند؟ براى اينكه وقتى سوگند خوردند كه ما هرگز مشرك نبوديم در حقيقت انكار كردند ادعايى را كه در دنيا مىكردند، و مىگفتند براى خدا شركائى است، و بر اين ادعا هم پافشارى نموده، و از روى غرور و طغيان زير بار هيچ حجت و برهانى هر چه هم دندانشكن بود نمىرفتند، اين همان دروغ به خود بستن است.و اما اينكه چطور در قيامت آلهه دروغى خود را نمىيابند؟ براى اين است كه روز قيامت روزى است كه بر هر كس عيان مىشود كه امر و ملك و قوت همگى از آن خدا است و بس، و كسى غير او هيچ نشانى از اين شؤون را به طور استقلال دارا نيست، مگر ذلت و فقر و احتياج كه لازمه عبوديت است.خداى تعالى در اين باره مىفرمايد:" وَ لَوْ يَرَى الَّذِينَ ظَلَمُوا إِذْ يَرَوْنَ الْعَذابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعاً وَ أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعَذابِ" «1» و نيز مىفرمايد:" لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ" «2» و نيز مىفرمايد:" يَوْمَ لا تَمْلِكُ نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَيْئاً وَ الْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ" «3».در چنين وقتى به طور عيان مشاهده مىكنند كه الوهيت تنها براى خدا است، و براى او در اين امر شريكى نيست، بتها و شركائى كه براى خدا قائل بودند در مقابلشان ظاهر شده مىبينند كه اين شركاء نه نفع و ضررى را براى خود مالك هستند و نه براى غير خود، و نيز مىبينند اوصافى كه براى اين بتها قائل بودند، از قبيل ربوبيت و شفاعت و غير آن، همه(1) و اگر كسانى كه ظلم كردند قوت و شدت عذاب پروردگار را در قيامت و حال خود را در وقتى كه مواجه با آن مىشوند ببينند و اينكه همه قدرتها بدست خدا است (امر عظيمى خواهند ديد). سوره بقره آيه 165(2) امروز ملك و سلطنت از آن چه كسى است؟ از آن خداى واحد قهار است. سوره مؤمن آيه 16(3) روزى كه كسى براى كسى چيزى را مالك نيست، و در آن روز امر بدست خدا است. سوره انفطار آيه 19.