بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
اللَّه" و تعبيرات ديگرى كه در عرف قرآن مرادف آن است خواهد آمد.و جمله" وَ لَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ" تثبيت و استشهاد است براى جمله" وَ لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ ..." از همين جمله ممكن است استفاده شود كه سوره انعام بعد از بعضى از سورههاى مكىاى كه قصص انبيا (ع) را بيان مىكند- مانند سوره شعراء و مريم و امثال آن- نازل شده، و از طرفى چون مىدانيم كه سوره انعام بعد از سورههاى علق و مدثر و امثال آن نازل شده، نتيجه مىگيريم كه اين سوره در طبقه سوم از سورههايى است كه قبل از هجرت در مكه نازل شده (و خدا داناتر است)." وَ إِنْ كانَ كَبُرَ عَلَيْكَ إِعْراضُهُمْ ... فَتَأْتِيَهُمْ بِآيَةٍ" راغب مىگويد:" نفق" به معنى تونل و راهى است كه از زير زمين برود، آن گاه آيه مورد بحث را كه مىفرمايد:" فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَبْتَغِيَ نَفَقاً فِي الْأَرْضِ" ذكر كرده، سپس مىگويد: و از همين باب است كه سوراخ و لانه موش صحرايى را" نافقاء" ناميده و مىگويند:" نافق- و يا- نفق اليربوع"، يعنى موش صحرايى به سوراخ رفت، و نيز از اين باب است كلمه" نفاق" يعنى دخول در دين از درى و خروج از آن از در ديگر خداى تعالى هم به همين معنا اشاره كرده و فرموده است:" إِنَّ الْمُنافِقِينَ هُمُ الْفاسِقُونَ- منافقين خارج از دينند" و نيز منافقين را بدتر از كفار دانسته و فرموده:" إِنَّ الْمُنافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ- منافقين در پستترين درجه و درك دوزخند" و" نيفق" زيرجامه و خشتك آن است. «1»و در باره" سلم" مىگويد:" سلم" در اصل لغت چيزى را گويند كه در مواقع خطر به وسيله آن مىتوان به مكانهاى بلند برآمده و سلامت خود را حفظ نمود، آن گاه اين لفظ اسم شده براى هر چيزى كه آلت بالا رفتن و وسيله آن باشد. خداى تعالى فرموده:" أَمْ لَهُمْ سُلَّمٌ يَسْتَمِعُونَ فِيهِ" و نيز فرموده:" أَوْ سُلَّماً فِي السَّماءِ".شاعر هم گفته است: و لو نال اسباب السماء بسلم- و اگر چه به وسيله نردبان به اسباب آسمان دست مىيافت. «2»و چون جواب شرط (ان) معلوم بوده، لذا در كلام ذكر نشده، و تقدير آيه چنين است:" فان استطعت ان تبتغى كذا و كذا فافعل- پس اگر مىتوانى همچو كارى بكنى، بكن" و مراد از آيه در" فَتَأْتِيَهُمْ بِآيَةٍ ..."، چيزى است كه مشركين را مجبور به ايمان كند نه صرف(1) مفردات راغب ص 502(2) مفردات راغب ص 241
لطفا منتظر باشید ...
