امر به خوش زبانى و اجتناب از درشتگويى‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 13

پاداش و كيفر خود را ببينند و خلاصه زندگى دوم بعد از زندگى اول ضرورى بود.

و اينكه فرمود:" وَ تَظُنُّونَ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا" معنايش اين است كه آن روز گمان مى‏كنيد كه در قبرها بيشتر از اندك زمانى نمانده‏ايد، و خلاصه روز قيامت را نسبت به روز مردن خيلى نزديك مى‏بينيد خداوند هم ايشان را در اين پندار تصديق كرده است، هر چند در آيات ديگر پندار ايشان را نسبت به مدتى كه خود تخمين زده‏اند خطا شمرد، و فرموده:" قالَ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا لَوْ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ" «1»، و نيز فرموده:" وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ ما لَبِثُوا غَيْرَ ساعَةٍ كَذلِكَ كانُوا يُؤْفَكُونَ وَ قالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِيمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِي كِتابِ اللَّهِ إِلى‏ يَوْمِ الْبَعْثِ فَهذا يَوْمُ الْبَعْثِ" «2».

و اينكه فرمود:" وَ تَظُنُّونَ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا" هم تعريض به كفار است كه روز قيامت را بعيد مى‏شمردند، و آن را استهزاء مى‏كردند، و هم تاييد جمله قبل است كه مى‏فرمود:" قُلْ عَسى‏ أَنْ يَكُونَ قَرِيباً" يعنى ما امروز اظهار اميد مى‏كرديم كه قيامت نزديك باشد، شما هم به زودى آن را نزديك مى‏شماريد.

و همچنين جمله" فَتَسْتَجِيبُونَ بِحَمْدِهِ" تعريض بر مشركين و كفار است كه شما از آمدن قيامت تعجب مى‏كرديد، و آن را به باد مسخره مى‏گرفتيد ولى به زودى آمدنش را حمد و ثنا خواهيد كرد.

امر به خوش زبانى و اجتناب از درشتگويى‏

" وَ قُلْ لِعِبادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ".

از سياق برمى‏آيد كه مقصود از كلمه" عبادى" مؤمنين‏اند، و اضافه بندگان به" من" تشريفى است و معناى جمله اين است كه به بندگان من دستور بده كه ... و كلمه" يقولوا" در مقام امر است، و هم جواب امر" قل"، و به همين جهت مجزوم شده، و معناى جمله" الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ" كلماتى است كه احسن و از نظر مشتمل بودن بر ادب و خالى بودن از خشونت و ناسزا و توالى فاسده ديگر، نيكوتر باشد.

اين آيه و دو آيه بعد از آن، داراى يك سياقند، و خلاصه مضمون آن دو دستور به نيكو

(1) خدا فرمايد شما اگر از حال (زندگانى) خود آگاه بوديد، مى‏دانستيد كه مدت درنگتان در دنيا (با آنكه چند سال بود باز) بسيار اندك بود. سوره مؤمنون، آيه 114.

(2) و روزى كه ساعت قيامت برپا شود بدكاران قسم ياد كنند كه (دنيا و قبر و برزخ) ساعتى بيش درنگ نكردند. همين گونه از راستى و حقيقت به ناراستى و دروغ‏پردازند. و آنان كه به مقام علم و ايمان رسيده‏اند به آن فرقه بدكار گويند شما تا روز قيامت كه هم امروز است در عالم علم خدا مهلت يافتيد. سوره روم، آيه 55 و 56.