ترجمه تفسیر المیزان جلد 13

داريد ميان شما قضاوت و داورى مى‏كند، اگر خواست رحم مى‏كند، (و البته اين ترحم را نمى‏كند مگر به شرط ايمان و عمل صالح، چون در كلامش مكرر اين شرط شده).

و اگر خواست عذابتان مى‏كند، و اين را عملى نمى‏كند مگر با كفر و فسق، و ما تو را اى پيغمبر وكيل ايشان قرار نداده و امر ايشان را به تو واگذار نكرده‏ايم تا اختيار تام داشته باشى به هر كه خواستى بدهى و هر كه را خواستى محروم كنى.

از همينها مى‏توان فهميد كه ترديد در عبارت:" اگر خواست بر شما رحم مى‏كند، و اگر خواست عذابتان مى‏كند" به اعتبار مشيت‏هاى مختلف پديد مى‏آيد و مشيت‏هاى مختلف هم ناشى از ايمان و كفر و عمل صالح و طالح است. و اين نيز روشن مى‏گردد كه جمله" وَ ما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ وَكِيلًا" ردع و تخطئه مؤمنين است از اينكه در نجات خود (از عمل صالح دست بردارند و تنها) اعتماد به رسول خدا (ص) كنند و سرنوشت خود را مستند به قبول دين او بدانند (همانطور كه يهود و نصارى به دين خود دلخوش هستند)، آيه شريفه قرآن هم همه را تخطئه نموده و مى‏فرمايد:" لَيْسَ بِأَمانِيِّكُمْ وَ لا أَمانِيِّ أَهْلِ الْكِتابِ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً يُجْزَ بِهِ" «1» و نيز در تخطئه از همين پندار مى‏فرمايد:" إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ الَّذِينَ هادُوا وَ النَّصارى‏ وَ الصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ" «2» و همچنين در مواردى ديگر.

البته در تفسير آيه مورد بحث، اقوال ديگرى نيز هست كه از آنجا كه در نقلش فائده‏اى نديديم از نقل آن صرفنظر نموديم.

" وَ رَبُّكَ أَعْلَمُ بِمَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلى‏ بَعْضٍ وَ آتَيْنا داوُدَ زَبُوراً".

صدر آيه تعليلى را كه در آيه قبلى بود توسعه داده است گويى كه مى‏فرمايد:" چگونه خداوند از شما داناتر نيست؟ و حال آنكه او داناتر است به آنچه در آسمانها و زمين است، كه شما يكى از آنهائيد".

جمله:" وَ لَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلى‏ بَعْضٍ" به منزله تمهيد و مقدمه است براى جمله" وَ آتَيْنا داوُدَ زَبُوراً" و رويهمرفته فضيلت داوود و برترى او از ساير انبياء را كه همان‏

(1) كار به آمال و آرزوى شما و آرزوى يهود و نصارى درست نشود، هر آن كس كار بد كند (هر كس كه باشد) كيفر آن را خواهد ديد. سوره نساء، آيه 123.

(2) محققا هر مسلمان و يهود و نصارى و ستاره‏پرست كه از روى حقيقت ايمان به خدا و روز قيامت آورد و عمل شايسته كند از جانب پروردگار به اجر و ثواب رسند. سوره بقره، آيه 62.