ترجمه تفسیر المیزان جلد 13

ثنائى كه فرموده:" عَلَيْها مَلائِكَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا يَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُونَ" «1».

و نيز يكى از وسائل عذاب و شكنجه مردم كافر، دست مؤمنين است كه فرموده:

" قاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ" «2» معلوم است كه دست مؤمنين ملعون نيست.

از همه اينها معلوم مى‏شود كه مراد آيه، روشن كردن و بيان دو فقره خود يعنى" داستان رؤيا" و" داستان شجره ملعونه" در قرآن كه مايه فتنه مردم شده نيست، بلكه مقصود اشاره اجمالى است به آن دو تا، خواننده به كمك سياق تفصيل آنها را پيدا كند.

آرى چه بسا بتوان از سياق آيات پاره‏اى از جزئيات اين دو داستان را استفاده كرد، آيات قبلى در اين مقام بود كه بفرمايد: بشريت آخرش مانند اول و صدرش در بى اعتنايى به آيات خدا و تكذيب آن الگوى آيندگان مى‏باشد، و مجتمعات بشرى به تدريج و نسلى بعد از نسل ديگر و قريه‏اى بعد از قريه‏اى ديگر عذاب خداى را مى‏چشند كه يا آن عذاب هلاكت است و يا عذابى كمتر از آن.

و آيات بعدى كه از آيه" وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ" شروع مى‏شود و داستان ابليس و تسلط عجيب او را بر اغواى بنى آدم بيان مى‏كند و نيز همان سياق آيات قبل را دنبال مى‏كند.

و از اين وحدت سياق بر مى‏آيد كه داستان رؤيا و شجره ملعونه دو امر مهمى است كه يا به زودى در بشريت پيدا مى‏شود و يا آنكه در ايام نزول آيات پيدا شده و مردم را دچار فتنه نموده و فساد را در آنان شايع ساخته، و طغيان و استكبار را در آنان پرورش داده.

و ذيل آيه كه مى‏فرمايد:" وَ نُخَوِّفُهُمْ فَما يَزِيدُهُمْ إِلَّا طُغْياناً كَبِيراً" به همين معنا اشاره نموده و آن را تاييد مى‏كند و بلكه صدر و ابتداى آيه هم كه مى‏فرمايد" وَ إِذْ قُلْنا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحاطَ بِالنَّاسِ" همين اشاره و تاييد را دارد.

با در نظر گرفتن آنچه گفته شد اين را نيز در نظر بگيريم كه خداى تعالى شجره نامبرده را به وصف ملعونه در قرآن توصيف كرده است، و از اين به خوبى بر مى‏آيد كه قرآن كريم مشتمل بر لعن آن هست، و لعن آن شجره هم الآن در ميان لعنت‏هاى قرآن موجود است، چون‏

(1) و بر آن دوزخ فرشتگانى بسيار دل سخت مامورند كه هرگز نافرمانى خدا را نخواهند كرد و آنچه به آنها حكم شود فورا انجام دهند، سوره تحريم، آيه 6.

(2) شما اى اهل ايمان با آن كافران، به قتال و كارزار برخيزيد تا خدا آنان را به دست شما عذاب كند. سوره توبه، آيه 14.