رد عقيده بت پرستان كه اسماء متعدد خدا را حاكى از آلهه متعدد پنداشته به شركت در عبادت مبتلا شده‏اند و بيان اينكه اسماء خداى تعالى مرآت و معرف يك مسمى هستند - ترجمه تفسیر المیزان جلد 13

اين آيه از آيات برجسته قرآنى است كه آن حقيقتى را كه قرآن كريم از مساله توحيد ذات و توحيد عبادت در قبال ديد و ثنيت (دوگانه‏پرستى) نسبت به توحيد در ذات و شرك در عبادت مى‏بيند آشكار و روشن مى‏سازد.

رد عقيده بت پرستان كه اسماء متعدد خدا را حاكى از آلهه متعدد پنداشته به شركت در عبادت مبتلا شده‏اند و بيان اينكه اسماء خداى تعالى مرآت و معرف يك مسمى هستند

آرى پيروان وثنيت- همانطور كه در جلد دهم اين كتاب پاره‏اى از اعتقاداتشان را نقل كرديم- خداى سبحان را ذاتى متعال از هر حد و وصفى مى‏بينند، و وقتى همين ذات مطلق به يكى از مشخصات كه خود اسمى است از اسماء مشخص مى‏شود همان تشخص را تولد مى‏خوانند، و از ديد وثنيت ملائكه و جن مظاهر عاليه‏اى براى اسماء هستند، و به همين جهت آن دو را فرزندان خدا دانستند كه در عالم وجود دخل و تصرف دارند. و نيز از ديد آنان عبادت عبادت‏كاران و توجه هر متوجهى از مرحله ظهور اسماء و مرتبه فرزندان خدا كه مظاهر اسماء اويند تجاوز نمى‏كند (و به خدا نمى‏رسد، هر چند كه او خيال كند متوجه خدا شده بلكه در حقيقت متوجه همان فرزندان خدا گشته است).

آرى، اگر ما خدا را مى‏پرستيم در حقيقت خالق و رازق و محيى و مميت و امثال آن را مى‏پرستيم كه همه اينها اسمايى هستند كه تنها در ملائكه و جن جلوه دارند، و اما ذات متعالى خدا اجل و بالاتر از آن است كه عقل و وهم و يا حس آدمى او را درك نمايد.

پس به نظر وثنى‏ها خواندن هر اسمى از اسماء خدا پرستيدن همان اسم است، يعنى پرستيدن فرشته يا جنى است كه مظهر آن اسم است، و همان جن و ملك اله و معبود آن عبادت است، و تعدد خدايان از همين جا ريشه گرفته است، چون دعاها انواع زيادى داشته، و زيادى انواع دعاها هم به خاطر زيادى و تعدد انواع حاجات بوده، و به همين جهت وقتى يكى از مشركين شنيد كه رسول خدا (ص) در نمازش مى‏گفته يا اللَّه، يا رحمن گفته بود: به اين بى دين نگاه كنيد كه ما را از پرستيدن دو اله منع مى‏كند آن وقت خودش دو اله را مى‏خواند.

آيه شريفه مورد بحث اين حرف را رد مى‏كند و وجه خطاى اين اعتقاد را هم بيان مى‏نمايد كه اين اسماء، اسماء متعددى براى خدا و مملوك صرف اويند، نه اينكه خودشان اله مستقل بوده در ذات و صفات از او جدا باشند، و خود ذات و صفات جداگانه‏اى دارا باشند و جز وسيله بودن براى پرستش خداى يگانه خاصيت ديگرى ندارند، و خواندن آنها خواندن او است، و توجه به سوى آنها توجه به سوى او است، زيرا معقول نيست كه مسمى از اسم جدا باشد. پس اين اسماء صرفا طريق به سوى خدا و راهنماى به سوى او و وجه اويند كه به وسيله آنها براى غير خود جلوه مى‏كند، پس خواندن خدا به وسيله اسماء متعدد منافات با توحيد در عبادت ندارد.