لطفا منتظر باشید ...
اقوال مختلف در باره زمان و مكان معراج و اينكه جسمانى بوده يا روحانى
و اما در اينكه معراج در چه سالى اتفاق افتاده اختلاف است، بعضى گفتهاند: سال دوم بعثت بوده و اين قول را به ابن عباس نسبت دادهاند، بعضى ديگر از آن جمله صاحب خرائج از على (ع) نقل كرده كه وى فرمود: در سال سوم بعثت اتفاق افتاده، بعضى آن را در سال پنجم و يا ششم دانستهاند، بعضى ده سال و سه ماه بعد از بعثت و بعضى دوازده سال بعد از بعثت و بعضى يك سال و پنج ماه قبل از هجرت و بعضى يك سال و سه ماه قبل از هجرت و بعضى شش ماه قبل از آن دانستهاند «1».هر چه بوده بحث در آن و تتبع در سال و ماه و روز آن آن قدرها اهميت ندارد، علاوه بر اين مستند و دليلى هم كه بتوان بر آن اعتماد كرد در دست نيست، لذا از اين بحث صرفنظر مىنمائيم.چيزى كه بايد خاطرنشان ساخت اين است كه روايات وارده از امامان اهل بيت، معراج را در دو نوبت مىدانند. و از آيات سوره نجم هم همين معنا استفاده مىشود، زيرا در آنجا دارد:" وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى- بتحقيق آن را دفعه ديگرى بديد" تا آخر كه انشاء اللَّه به تفسير آن سوره به زودى خواهيد رسيد. و بنا بر اين جزئياتى كه در باره معراج در روايات وارد شده و با هم سازگارى ندارند ممكن است يك دسته آنها مربوط به معراج اول و يك دسته ديگر راجع به معراج دوم بوده و پارهاى ديگر مشاهداتى باشد كه آن حضرت در هر دو معراج مشاهده كرده است.آن گاه در محل وقوع اين حادثه نيز اختلاف ديگرى كردهاند، بعضى «2» گفتهاند از شعب ابى طالب به معراج رفتند، بعضى «3» ديگر محل آن را خانه ام هانى دانسته كه پارهاى از روايات هم بر آن دلالت دارد، آن گاه آيه شريفه مورد بحث را كه ابتداى آن را مسجد الحرام دانسته چنين تاويل مىكنند كه مقصود از آن تمامى حرم است كه آن را مجازا مسجد الحرام ناميده.بعضى «4» ديگر گفتهاند از مسجد الحرام بوده چون آيه بر آن دلالت دارد و دليل ديگرى كه بتواند آيه را تاويل كند در دست نيست.ممكن هم هست از آن نظر كه گفتيم دوباره اتفاق افتاده بگوئيم: يكى از دو معراج از مسجد الحرام بوده و يكى ديگر از خانه ام هانى و اما اينكه از شعب ابى طالب بوده باشد در رواياتى كه متضمن آنست چنين آمده كه ابو طالب (ع) در تمام طول شب دنبال آن حضرت(1) روح المعانى، ج 15، ص 6 و مناقب، ج 1، ص 177.(2) روح المعانى، ج 15، پاورقى ص 6.(3) مجمع البيان، ج 6، ص 396 و روح المعانى، ج 15، ص 6.(4) تفسير فخر رازى، ج 20، ص 146.
