لطفا منتظر باشید ...
مقصود از:" الَّذِينَ غَلَبُوا عَلى أَمْرِهِمْ" در آيه:" قالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلى أَمْرِهِمْ ..."
" قالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِداً".اين جمله نقل كلام موحدين است، شاهدش اين است كه گفتند مسجدى بنا كنيم، و نگفتند معبدى. چون مسجد در عرف قرآن محلى را گويند كه براى ذكر خدا و سجده براى او مهيا شده است، و قرآن بتكده و يا ساير معابد را مسجد نخوانده هم چنان كه خداوند در سوره حج، مسجد را در مقابل صومعه و بيع و صلوات قرار داده و فرموده:" وَ مَساجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ" «1».و اگر مىبينيد جمله مورد بحث با فصل و بدون عطف آمده بدين جهت است كه كلام به منزله جواب از سؤالى مقدر است، گويا سائلى پرسيده: غير مشركين چه گفتند؟ در جوابشان گفته شد آنها كه بر امر اصحاب كهف غلبه كردند چنين گفتند. و منظور از" غلبه بر امر ايشان" اگر مقصود از" امر ايشان" همان مساله مورد مشاجره در جمله" يَتَنازَعُونَ ..." باشد و ضمير" هم" به ناس برگردد مراد غلبه موحدين خواهد بود به وسيله پيروزى خود با معجزه كهف. و اگر ضمير به" فتيه" برگردد مقصود از غلبه بر امر ايشان (فتيه)، غلبه از نظر به دست گرفتن كار ايشان خواهد بود كه باز در اين صورت همان موحدين بودند كه متصدى امر كهف و ساختن مسجد بر بالاى آن بودند.بعضى «2» گفتهاند: غالبين بر امر ايشان پادشاه زمان و دستيارانش بودند، نه موحدين، بعضى «3» ديگر گفتهاند: اولياء و فاميلهاى خود اصحاب كهف بودند. و اين قول از هر قولى ديگر سخيفتر است.و اگر منظور از امر ايشان امر مذكور در" يَتَنازَعُونَ ..." نبوده باشد در اين صورت اگر ضمير به" ناس" برگردد معناى غلبه عبارت از زمامدارى خواهد بود، و معناى" قالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلى أَمْرِهِمْ"،" آنهايى كه زمام امر مردم را در دست داشتند چنين و چنان گفتند" خواهد بود.و اين زمامدارى هم با حاكم زمان قابل انطباق است و هم با موحدين، هم ممكن است حاكم اين حرف را زده باشد، و هم موحدين و اگر ضمير به موصول (الذين ...- آنهايى كه غلبه كردند) برگردد ديگر منظور از غالبون خيلى روشن است، و مقصود از غلبه زمامداران بر امر خويش اين است كه ايشان هر كارى را بخواهند مىكنند. اين بود وجوه محتمل در اين آيه ولى از همه(1) مساجدى كه در آن نام خدا برده مىشود. سوره حج، آيه 40.(2 و 3) مجمع البيان، ج 6، ص 460.
