بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
ولى جوابش روشن است، و آن اين است كه صاحب اين اشكال غفلت ورزيده از اينكه قرآن كريم چه نظرى نسبت به آثار اعمال دارد و اينكه اثر هر عملى به عاملش بر مىگردد مربوط به آثار اخروى اعمال است كه به هيچ وجه به غير صاحب عمل ربطى ندارد، و در اين باره فرموده است:" مَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِأَنْفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ" «1».و اما آثار دنيوى اعمال چنان نيست كه به غير فاعل نرسد بلكه در صورتى كه خدا بخواهد به عنوان انعام و يا عذاب و يا امتحان اثر عمل شخصى را به شخص ديگر نيز مىرساند بنا بر اين اينطور نيست كه هر فاعلى بتواند به طور دائم اثر فعل خود را به ديگرى برساند، مگر همان احيانا كه گفتيم مشيت خدا بر آن تعلق گرفته باشد، و اما خود فاعل اثر فعلش دائما و بدون هيچ تخلفى به خودش برمىگردد.بنا بر اين نيكوكار سهمى از عمل نيك و بدكار سهمى از عمل بد خود دارد، هم چنان كه فرمود:" فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ" «2».پس اثر فعل از فاعلش جدا نمىشود، و بطور دائم به غير او نمىرسد، و اين همان معنايى است كه از على «3» (ع) روايت شده كه فرمود: تو هيچ احسانى به غير نمىكنى و هيچ بدى نيز به غير نمىكنى آن گاه اين آيه را تلاوت فرمود." فَإِذا جاءَ وَعْدُ الْآخِرَةِ لِيَسُوؤُا وُجُوهَكُمْ وَ لِيَدْخُلُوا الْمَسْجِدَ كَما دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ لِيُتَبِّرُوا ما عَلَوْا تَتْبِيراً"." تتبير" به معناى هلاك كردن و از ماده تبار به معنى هلاك و دمار است.و كلمه:" ليسوؤا" از مسائه به معناى غصهدار كردن است. گفته مىشود" ساء زيد فلانا" يعنى اندوهناك كرد او را و اين كلمه بطورى كه بعضى «4» هم گفتهاند: متعلق است به فعل مقدر كه بخاطر اختصار حذف شده.و لام در آن براى غايت است، و تقدير آن چنين است:" بعثناهم ليسوؤا وجوهكم بظهور الحزن و الكابة فيها- ما آن بندگان خود را برانگيختيم براى اينكه نشانههاى ناراحتى(1) هر كه كفر بورزد عليه خود كرده و هر كه عمل صالح كند به نفع خود تهيه ديده است. سوره روم آيه 44.(2) هر كس به وزن ذرهاى نيكى كند آن را مىبيند، و هر كس به وزن ذرهاى بدى كند آن را مىبيند سوره زلزال، آيه 8.(3) كشاف، ج 2، ص 650.(4) روح المعانى، ج 15، ص 16.
لطفا منتظر باشید ...
