بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید صفحه‌ى 136 " وَ خَلَقْنا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ ما يَرْكَبُونَ" مراد از اين جمله- به طورى كه ديگران «1» تفسير كردهاند- چارپايان است، چون در جاى ديگر، كشتى و چارپايان را با هم آورده و فرموده:" وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْفُلْكِ وَ الْأَنْعامِ ما تَرْكَبُونَ" «2» و نيز فرموده:" وَ عَلَيْها وَ عَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ" «3» بعضى «4» كشتى را در آيه قبل حمل بر كشتى نوح، و آيه مورد بحث را حمل بر كشتىها و زورقها و بلمهاى ديگر كردهاند كه بشر بعد از كشتى نوح براى خود درست كرده. و اين تفسير تفسيرى است بد و بىمعنا. و نظير آن، تفسير آن كسى «5» است كه جمله مورد بحث را به شتر تنها معنا كرده. و چه بسا مفسرينى «6» كه جمله مورد بحث را كه مىفرمايد:" و براى شما از مثل كشتى چيزهاى ديگرى خلق كرديم كه بر آن سوار مىشويد" حمل بر طياره و سفينههاى فضايى عصر حاضر كردهاند. و ليكن تعميم دادن آيه بهتر است. " وَ إِنْ نَشَأْ نُغْرِقْهُمْ فَلا صَرِيخَ لَهُمْ وَ لا هُمْ يُنْقَذُونَ" كلمه" صريخ" به معناى آن كسى است كه ناله آدمى را بشنود و استغاثه او را جواب گويد و به فرياد او برسد. و كلمه" انقاذ" به معناى نجات دادن از غرق است. و اين آيه شريفه با آيه قبلش كه مىفرمود:" أَنَّا حَمَلْنا ذُرِّيَّتَهُمْ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ" متصل است و مىخواهد بفرمايد: اختيار، با ماست، اگر خواستيم غرقشان مىكنيم، و در اين صورت احدى نيست كه استغاثه آنان را جواب بدهد، و هيچ نجات دهندهاى نيست كه ايشان را از غرق شدن برهاند. " إِلَّا رَحْمَةً مِنَّا وَ مَتاعاً إِلى حِينٍ" اين استثناء، استثناى مفرغ است، و تقدير كلام:" لا ينجون بسبب من الاسباب و بامر من الامور الا لرحمة منا تنالهم و لتمتع الى حين الاجل المسمى قدرناه لهم- به هيچ سببى از اسباب، و هيچ امرى از امور، نجات پيدا نمىكنند، مگر به خاطر رحمتى از ما كه شاملشان گردد، و به خاطر اينكه تا مدتى معين كه برايشان تقدير كردهايم زنده بمانند" مىباشد. _______________ (1) تفسير قرطبى، ج 15، ص 35. و روح المعانى، ج 23، ص 27. (2) كشتى و چارپايان را وسيلههايى قرار داد تا بر آن سوار شويد. سوره زخرف، آيه 12. (3) بر آنها و هر كشتى سوار مىشويد. سوره مؤمن، آيه 80. (4) روح المعانى، ج 23، ص 27. (5) روح البيان، ج 7، ص 404 ط بيروت. (6) روح المعانى، ج 23، ص 27.
لطفا منتظر باشید ...
