بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید صفحه‌ى 269 عملى كه مناسب خلقت آنان است بيان مىنمايند و آن عمل عبارت است از در صف ايستادن براى گرفتن اوامر خداى تعالى، و نيز منزه داشتن ساحت كبريايى خدا از شريك و از هر چيزى كه لايق به كمال ذات او نيست. ذاتى كه عقل و وهم بدان دست نمىيابد. وَ إِنْ كانُوا لَيَقُولُونَ لَوْ أَنَّ عِنْدَنا ذِكْراً مِنَ الْأَوَّلِينَ لَكُنَّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ" در اين آيه به سياق قبلى بازگشت شده ضمير جمع در" كانوا" و در" ليقولون" به قريش و هر قومى كه عقيده آنان را داشته باشند برمىگردد. و كلمه" ان" در اول آيه مخفف" ان" است. و مراد از" ذكر اولين" كتابى آسمانى از جنس كتابهاى نازل بر اولين است. و معناى آيه اين است كه: اگر نزد ما قريش نيز كتابى آسمانى نظير كتب آسمانى نازل بر اقوام گذشته مىبود، ما نيز هدايت مىشديم و بندگان مخلص خدا مىبوديم و منظورشان از اين سخن اين است كه: از كفر خود عذر بخواهند و بگويند از ناحيه خدا حجتى بر ما تمام نشده. و اين در حقيقت عذرى است بدتر از گناه، براى اينكه: مذهب وثنيت و بتپرستى مساله نبوت و رسالت و نزول كتابى از آسمان را به كلى محال مىداند. " فَكَفَرُوا بِهِ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ"" فا" در اول جمله- به اصطلاح ادبى- فاى فصيحه است و معناى جمله اين است كه: پس ما همين قرآن را بر آنان نازل كرديم، تا ديگر گله نكنند كه ما كتابى آسمانى نداشتيم، ولى به همين قرآن كفر ورزيدند و به آنچه گفتند وفا نكردند و به زودى خواهند دانست كه وبال كفرشان چيست. و اين جمله اخير تهديدى از خداى تعالى به ايشان است. [مقصود از اينكه انبياء (عليهم السلام) منصور هستند و جند خدا غالبند] " وَ لَقَدْ سَبَقَتْ كَلِمَتُنا لِعِبادِنَا الْمُرْسَلِينَ إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنْصُورُونَ"" كلمه" خداى تعالى براى ايشان، عبارت است از قضايى كه در باره آنان رانده و حكمى كه كرده. و" سبقت كلمه" يا به اين است كه عهد آن مقدم باشد و يا به اين است كه به نفوذ و غلبه مقدم شود. و حرف" لام" در جمله" لهم" معناى منفعت را افاده مىكند، مىفرمايد: ما قضايى حتمى در باره ايشان رانديم كه به طور يقين يارى شدگان باشند. و- به طورى كه ملاحظه مىكنيد- اين معنا را با چند نوع تاكيد بيان كرده. يكى حرف" لام" در ابتداى آيه، يكى كلمه" قد"، يكى كلمه" ان" و يكى حرف" لام" در" لهم". در اين آيه شريفه نصرت را مقيد نكرده كه انبيا (ع) را در دنيا نصرت مىدهد و يا در آخرت و يا به نحوى ديگر. بلكه در آيه ديگر نصرت را عموميت داده و فرموده:
لطفا منتظر باشید ...
