بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید صفحه‌ى 299 [احتجاج ديگرى بر معاد با بيان اينكه خداوند" متقين" و" فجار" را در يك رديف قرار نمىدهد] " أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ" اين آيه حجت دومى را بيان مىكند كه بر مساله معاد اقامه كرده، و تقريرش اين است كه: بالضروره و بىترديد انسان هم مانند ساير انواع موجودات كمالى دارد و كمال انسان عبارت است از اينكه در دو طرف علم و عمل از مرحله قوه و استعداد درآمده به مرحله فعليت برسد، يعنى به عقايد حق معتقد گشته و اعمال صالح انجام دهد، كه فطرت خود او اگر سالم مانده باشد اين عقايد حق و اعمال صالح را تشخيص مىدهد، و عبارت مىداند از ايمان به حق و عملهايى كه مجتمع انسانى را در زمين صالح مىسازد. پس تنها كسانى كه ايمان آورده و به صالحات عمل كردند، و خلاصه مردم با تقوى، انسانهاى كامل هستند، و اما مفسدان در زمين يعنى آنها كه عقايد فاسد و اعمال فاسد دارند و نام" فجار" معرف آنان است، افرادى هستند كه در واقع در انسانيتشان نقص دارند، و مقتضاى آن كمال و اين نقص اين است كه در مقابل كمال حياتى سعيد و عيشى طيب باشد و در ازاى آن نقص، حياتى شقى، و عيشى نكبتبار باشد. و معلوم است كه زندگى دنيا كه هم آن طايفه و هم اين طايفه از آن استفاده مىكنند، در تحت سيطره اسباب و عوامل مادى اداره مىشود، كه تاثير آن اسباب و عوامل در مورد انسان كامل و ناقص، مؤمن و كافر يكسان است (زهرش هر دو را مىكشد، آتشش هر دو را مىسوزاند، آفتابش به هر دو مىتابد)، در نتيجه هر كس عمل خود را نيكو و آن طور كه بايد انجام دهد، و اسباب مادى هم با عمل او موافقت داشته باشد قهرا زندگى مطلوبى خواهد داشت، و هر كس بر خلاف اين باشد، زندگى تنگ و ناراحتى خواهد داشت. و بنا بر اين اگر زندگى منحصر در همين زندگى دنيا باشد، كه گفتيم نسبتش به هر دو طايفه يكسان است، و ديگر حيات آخرت با زندگى مختص به هر يك از اين دو طايفه و مناسب با حال او نبوده باشد، با عنايتى كه خداى تعالى نسبت به رساندن هر حقى به صاحب حقش دارد، منافات دارد، و با عنايتى كه آن ذات اقدس به دادن مقتضاى هر چيز به مقتضىاش دارد نمىسازد. و اگر بخواهى مىتوانى از بيان قبلى كه حجتى است برهانى صرفنظر نموده، حجتى جدلى اقامه كنى، و بگويى: يكسان معامله كردن با هر دو طايفه، و لغو كردن آنچه صلاح اين و فساد آن اقتضا دارد، خلاف عدالت خداست. و اين آيه شريفه- به طورى كه ملاحظه مىكنى- نمىخواهد بفرمايد: مؤمن و كافر
لطفا منتظر باشید ...
