بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید صفحه‌ى 347 خدا به آن حكم كرده و گويا مراد از كلمه" منك" جنس شيطانها باشد، و در نتيجه هم شامل ابليس مىشود، و هم ذريه و قبيله او و كلمه" منهم" به" من تبعك" مربوط است و معنايش اين است كه: از ذريه آدم هر كس از تو پيروى كند او نيز جهنمى است. و ما در سابق در نظاير اين آيه از قبيل سوره حجر و در همين قصه از سوره بقره و اعراف و اسراء بحث مفصلى راجع به اين قصه نموديم بدانجا مراجعه شود. " قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ" در اين آيه به مطلبى كه در اول سوره و نيز در خلال آيات سوره گذشت رجوع شده، و آن اين بود كه قرآن كريم ذكر است و پيامبر اسلام به جز انذار هيچ منصب ديگرى ندارد. و نيز رد آن تهمتى است كه در اين كلام خود زدند:" امْشُوا وَ اصْبِرُوا عَلى آلِهَتِكُمْ إِنَّ هذا لَشَيْءٌ يُرادُ" «1». پس در جمله" ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ" اجر دنيوى از مال و رياست و جاه را از خود نفى مىكند. و در جمله" وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ" خود را از تصنع و خودآرايى به چيزى كه آن را ندارد برىء مىسازد. " إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ" يعنى قرآن ذكرى است جهانى و براى همه جهانيان و براى جماعتهاى مختلف، و نژادها و امتهاى گوناگون و خلاصه ذكرى است كه اختصاص به قومى خاص ندارد، تا كسى در برابر تلاوتش از آن قوم مزدى طلب كند و يا در برابر تعليمش پاداشى بخواهد، بلكه اين ذكر براى همه عالم است. " وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينٍ" يعنى به زودى و پس از گذشت زمان، خبر پيشگويىهاى قرآن از وعد و وعيدش و غلبهاش بر همه اديان و امثال آن به گوشتان مىرسد. بعضى «2» از مفسرين گفتهاند: منظور از" بعد حين" روز قيامت است. بعضى «3» ديگر گفتهاند: روز مرگ هر كسى است. و بعضى «4» ديگر آن را روز جنگ بدر دانستهاند. بعيد نيست كسى بگويد: خبرهاى قرآن مختلف است، و اختصاص به يك روز معين ندارد، تا آن روز را مراد بداند، بلكه مراد از" بعد حين" مطلق است، پس براى يك يك از اقسام خبرهاى _______________ (1) برويد و دست از آلهه خود برنداريد كه اين شخص از دعوت خود منظورى دارد. سوره ص، آيه 6. (2 و 3 و 4) تفسير روح المعانى، ج 23، ص 230.
لطفا منتظر باشید ...
