بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید صفحهى 53 پس نبوت و انذار در هر امتى لازم و واجب است، و مستلزم آن نيست كه به طور ضرورى و حتمى تمامى افراد آن امت از هدايت پيغمبر خود برخوردار شوند، و دعوت او بگوش يك يك اشخاص برسد. و ممكن است بعضىها دعوت او را از خود او نشنوند، بلكه با واسطه و يا وسايطى بشنوند، و بعضى هم اصلا به گوششان نخورد، و علل و اسبابى بين او و آن دعوت حايل شود، در نتيجه هر فردى كه دعوت متوجه او شد و به گوشش رسيد حجت بر او تمام مىشود و هر فردى كه دعوت پيغمبرش به گوشش نرسيد، حجت بر او تمام نيست، و او جزو مستضعفين است، كه امرشان به دست خدا است، و خدا هم در باره آنان فرموده:" إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَ لا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا" «1». بحث روايتى [(رواياتى در ذيل جمله:" وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى ..." و آيه:" وَ ما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ")] در الدر المنثور است كه: احمد، ترمذى- وى حديث را صحيح دانسته-، و نسايى، و ابن ماجه در ذيل آيه" وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى" از عمرو بن احوص روايت كردهاند كه گفت: رسول خدا (ص) در حجة الوداع فرمود: آگاه باشيد كه هيچ كس جنايتى مرتكب نمىشود، مگر آنكه از خودش بايد قصاص كرد، و هيچ پدرى به جاى فرزندش قصاص نمىشود، و هيچ فرزندى به جاى پدرش كه جنايت كرده قصاص نمىشود «2». و در تفسير قمى در ذيل آيه" إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشاءُ وَ ما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ" از امام (ع) نقل كرده كه فرموده: منظور كفارند، كه از تو چيزى نمىشنوند، همان طور كه مردگان اهل قبور چيزى نمىشنوند «3». و در الدر المنثور است كه: ابو سهل سرى بن سهل جنديشاپورى، پنجمين حديث خود را از طريق عبد القدوس، از ابى صالح، از ابن عباس، روايت كرده كه در ذيل جمله" إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى وَ ما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ" گفته رسول خدا (ص) در جنگ بدر، بر كنار كشته شدگان بدر مىايستاد، و مىفرمود: اى فلان بن فلان، آيا _______________ (1) مگر ضعيف شدگانى از مردان و زنان و كودكان، كه چارهاى نداشته، و نتوانستند راه خدا را بيابند. سوره نساء، آيه 98. (2) الدر المنثور، ج 5، ص 284. (3) تفسير قمى، ج 2، ص 209.