بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید صفحهى 544 سپس در آيه" 26" مجددا همين مطلب را متذكر شده مىفرمايد:" وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لا تَسْمَعُوا لِهذَا الْقُرْآنِ ..." و براى نوبت سوم در آيه" 40" همين مطلب را از سر گرفته، مىفرمايد:" إِنَّ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي آياتِنا لا يَخْفَوْنَ عَلَيْنا ..." و دنبالش مىفرمايد:" إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالذِّكْرِ لَمَّا جاءَهُمْ ..." و در اواخر سوره باز سخن از خدايى بودن قرآن نموده، مىفرمايد:" قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ كانَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ثُمَّ كَفَرْتُمْ بِهِ ...". و لازمه اعراض مشركين از كتاب خدا انكار اصول سهگانه دين است كه اساس دعوت حقه اسلام را تشكيل مىدهد، و آن عبارت است از وحدانيت خدا، نبوت خاتم الانبياء (ص)، و معاد، و چون چنين لازمهاى در كار بود، لذا در باره اين سه اصل مفصل سخن مىگويد، و در ضمن بشارت و انذار مىدهد. و به طورى كه از روايات استفاده مىشود اين سوره در اوايل بعثت نازل شده و مضامين آياتش نيز بر اين معنا دلالت دارد، پس در نتيجه اين سوره مكى خواهد بود. [نكتهاى كه از جمله" تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ" استفاده مىشود، معناى تفصيل قرآن] " حم تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ" كلمه" تنزيل" خبر است براى مبتدايى كه حذف شده و اين كلمه هر چند مصدر است، ولى به معناى اسم مفعول است، در نتيجه تقدير آيه اين مىشود:" هذا منزل من الرحمن الرحيم- اين كتاب نازل شده از ناحيه رحمان رحيم است". و اگر از بين همه اسماء و صفات خدا نام دو صفت" رحمان" و" رحيم" را برد، كه اولى رحمت عامه خدا را حكايت مىكند كه شامل مؤمن و كافر هر دو مىشود و دومى از رحمت خاصه خدا خبر مىدهد كه تنها شامل مؤمنين است، به اين منظور است كه اشاره كند به اينكه اين تنزيل مايه اصلاح دنياى مردم است، هم چنان كه مايه اصلاح آخرتشان است. " كِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ" اين آيه خبرى است بعد از خبر قبلى، يعنى بعد از كلمه" تنزيل". و كلمه" فصلت" از مصدر" تفصيل" است كه در مقابل كلمه" احكام" و كلمه" اجمال" است. و مراد از تفصيل آيات قرآن اين است كه ابعاض و اجزاى آن را از يكديگر جدا و متمايز كند، به اينكه آن را آن قدر نازل و در خور فهم شنونده كند كه شنونده عارف به اسلوبهاى كلام بتواند معانى آن را بفهمد و مقاصدش را تعقل كند، هم چنان كه آيه" كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ" «1» و نيز آيه _______________ (1) كتابى است كه آياتش نخست محكم بوده و سپس از ناحيه خداى حكيم خبير تفصيل داده شد. سوره هود، آيه 1.