بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید صفحه‌ى 550 فاسد و فسادش بر همه روشن. پس- همان طور كه گفتيم- مراد از روز پارهاى از زمان است و اطلاق روز بر پارهاى از زمان بسيار شايع است، از آن جمله كلام خداى تعالى است كه مىفرمايد:" وَ تِلْكَ الْأَيَّامُ نُداوِلُها بَيْنَ النَّاسِ" «1» و نيز مىفرمايد:" فَهَلْ يَنْتَظِرُونَ إِلَّا مِثْلَ أَيَّامِ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِهِمْ" «2»، و امثال اين موارد كه ايام در پارهاى از زمان اطلاق شده است. پس مراد از دو روزى كه خدا در آن زمين را آفريده دو قطعه از زمان است كه در آن تكون زمين و زمين شدن آن تمام شده. و اگر آن را دو قطعه از زمان خواند، نه يك قطعه، براى اين است كه دلالت كند بر اينكه زمين در تكون نخستينش، دو مرحله متغاير را طى كرده: يكى مرحله خامى و كالى و دوم مرحله پختگى و رسيده شدن. و يا به عبارتى ديگر: يكى مرحله ذوب بودن، و ديگرى مرحله منجمد شدن، و امثال اين تعبيرها. " وَ جَعَلَ فِيها رَواسِيَ مِنْ فَوْقِها ..." اين آيه شريفه عطف است بر جمله" خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ" و فاصله شدن دو جمله: " وَ تَجْعَلُونَ لَهُ أَنْداداً" و" ذلِكَ رَبُّ الْعالَمِينَ"، بين معطوف و معطوف عليه، ضررى ندارد، براى اينكه جمله اول مىخواهد جمله" لتكفرون" را تفسير كند و جمله دوم مىخواهد استفهام شگفتانگيز را توجيه نمايد. و كلمه" رواسى" صفتى است براى موصوفى تقديرى، يعنى براى" جبال" كه در كلام نيامده و تقدير كلام" جبالا رواسى" است، يعنى: و قرار داد در زمين كوههايى ريشهدار و ثابت. " و بارك فيها"- يعنى و در زمين خير بسيارى قرار داد كه موجودات زنده روى زمين از نبات و حيوان و انسان در زندگى خود انواع بهرهها را از آن خيرات مىبرند. [وجوهى كه در باره تقدير روزىها در چهار روز (وَ قَدَّرَ فِيها أَقْواتَها فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ) و جمع بين آن و اينكه خلقت زمين و آسمانها در شش روز بوده، گفته شده است] " وَ قَدَّرَ فِيها أَقْواتَها فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَواءً لِلسَّائِلِينَ"- بعضى «3» گفتهاند: در ظرف" اربعة ايام- چهار روز" چيزى حذف شده كه مربوط به كلمه" قدر" است و تقدير كلام" و قدر الاقوات فى تتمة اربعة ايام من حين بدء الخلق" مىباشد، يعنى خداوند ارزاق روزيخواران را در تتمه چهار روز از حين آغاز خلقت مقدر فرمود. در نتيجه دو روز به خلقت زمين پرداخت و _______________ (1) ما اين ايام را در بين مردم جابجا مىكنيم. سوره آل عمران، آيه 140. (2) پس آيا در انتظار آنند كه همان ايامى كه امتهاى گذشته داشتند داشته باشند. سوره يونس، آيه 102. (3) مجمع البيان، ج 9، ص 5.
لطفا منتظر باشید ...
