ترجمه تفسیر المیزان جلد 17

‌صفحه‌ى 558

" يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّماءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ" «1»،" اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ" «2»،" وَ لَقَدْ خَلَقْنا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرائِقَ وَ ما كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غافِلِينَ" «3».

از آيه اولى استفاده مى‏شود كه آسمان مبدأ امرى است كه به وجهى از ناحيه خداى تعالى به زمين نازل مى‏شود و آيه دوم دلالت دارد بر اينكه امر از آسمانى به آسمانى ديگر نازل مى‏شود تا به زمين برسد و آيه سوم مى‏فهماند كه آسمانها راههايى هستند براى سلوك امر از ناحيه خداى صاحب عرش و يا آمد و شد ملائكه‏اى كه حامل امر اويند، هم چنان كه آيه" تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ" «4» و آيه" فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ" «5»، نيز تصريح دارند به اينكه امر خدا را ملائكه از آسمان به زمين مى‏آورند.

و اگر مراد از" امر"، امر تكوينى خداى تعالى باشد كه عبارت است از كلمه ايجاد، همان طور كه از آيه" إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ" «6» نيز استفاده مى‏شود، در اين صورت اگر آيات را به يكديگر ضميمه كنيم، و اين معنا را افاده مى‏كند كه: منظور از امر الهى كه در زمين اجرا مى‏شود، عبارت است از خلقت و پديد آوردن حوادث كه آن حوادث را ملائكه از ناحيه خداى صاحب عرش حمل نموده و در نازل كردنش طرق آسمان را طى مى‏كنند، تا از يك يك آسمانها عبور داده و به زمين برسانند.

و به طورى كه از آيه شريفه" حَتَّى إِذا فُزِّعَ عَنْ قُلُوبِهِمْ قالُوا ما ذا قالَ رَبُّكُمْ قالُوا الْحَقَّ وَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ" «7» استفاده مى‏شود: امر خداى تعالى را ملائكه هر آسمان حمل مى‏كند و به ملائكه آسمان پايين‏تر تحويل مى‏دهد، كه در تفسير سوره" سبا" پيرامون اين معنا بحث شد. و نيز به طورى كه از آيه شريفه" وَ كَمْ مِنْ مَلَكٍ فِي السَّماواتِ" «8»، و آيه شريفه‏

_______________

(1) خداى تعالى امر را از آسمان تا زمين تدبير مى‏كند، و سپس به سوى آن صعود مى‏نمايد. سوره الم سجده، آيه 5.

(2) اللَّه آن كسى است كه هفت آسمان و از زمين نيز مثل آن بيافريد كه امر از بين آنها نازل مى‏شود. سوره طلاق، آيه 12.

(3) با اينكه ما بر بالاى سر شما هفت طريقه خلق كرديم، آن وقت چگونه ما از خلق غافل مى‏شويم. سوره مؤمنون، آيه 17.

(4) ملائكه و روح در آسمانها به اذن پروردگارشان هر امرى را نازل مى‏كنند. سوره قدر، آيه 4.

(5) در آن هر امر مقتضى تفصيل داده مى‏شود. سوره دخان، آيه 4.

(6) سوره يس، آيه 83.

(7) سوره سبا، آيه 23.

(8) چه بسيار فرشتگان كه در آسمانهايند. سوره نجم، آيه 26.