بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
و كلمه" وراء" در اينجا به معناى پشت نيست، بلكه به معناى بيرون هر چيزى است كه محيط به آن چيز است، به شهادت كلام خداى تعالى كه مىفرمايد:" وَ اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِيطٌ" «1» و اين قسم تكلم (تكلم از ما وراى حجاب) مانند تكلم خداى تعالى با موسى در كوه طور است كه در بارهاش فرموده:" فَلَمَّا أَتاها نُودِيَ مِنْ شاطِئِ الْوادِ الْأَيْمَنِ فِي الْبُقْعَةِ الْمُبارَكَةِ مِنَ الشَّجَرَةِ" «2» و نيز از همين قسم است وحىهايى كه در عالم رؤيا به انبياء (ع) مىشده.و قسم اول از تكلم تكلمى است كه خداى تعالى با پيامبر اسلام (ص) و بدون واسطه جبرئيل مىكرد كه در آن نه رسول ملكى، يعنى جبرئيل، واسطه بود، و نه هيچ گونه حجابى كه فرض شود. و چون وحى در تمامى اين اقسام مختلف منتسب به خداى تعالى است، لذا مىتوان وحى را بطور مطلق به خداى تعالى نسبت داد و مستند به او كرد. سادهتر بگويم: مىتوان در هر سه قسم از وحى گفت خدا چنين وحى كرده، بدون قيدى كه معين كند منظور كدام يك از اقسام وحى است. و به همين عنايت است كه تمامى اقسام وحى در كلام خداى تعالى به خدا مستند شده، و فرموده:" إِنَّا أَوْحَيْنا إِلَيْكَ كَما أَوْحَيْنا إِلى نُوحٍ وَ النَّبِيِّينَ مِنْ بَعْدِهِ" «3» و نيز فرموده: " وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ" «4».اين مطالب كه در تفسير آيه مورد بحث آورديم، مطالبى بود كه با كمك سياق از آيه استفاده نموديم، ولى مفسرين در تفسير آن بحثهايى دامنهدار و مشاجرههاى طولانى كردهاند كه ما از اشتغال به گفتگوى در باره آن صرفنظر كرديم، و خواننده خود مىتواند به تفاسير مفصل مراجعه نمايد.(1) و خدا از ما وراى آنان محيط به ايشان است. سوره بروج، آيه 20.(2) همين كه نزديك آن درخت آمد، از كرانه وادى ايمن كه در بقعه مباركه واقع است از درخت ندا شد. سوره قصص، آيه 30.(3) ما به سوى تو وحى كرديم، هم چنان كه به نوح و انبياى بعد از او وحى كرديم. سوره نساء، آيه 163.(4) قبل از تو نفرستاديم مگر مردانى كه به ايشان نيز وحى مىكرديم. سوره نحل، آيه 43.
لطفا منتظر باشید ...
