بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
و مراد از جمله" إِذا قَوْمُكَ مِنْهُ يَصِدُّونَ" مذمت قريش است، چون كلمه" يصدون" به كسره صاد- به معناى" يضجون- ضجه و خنده مىكنند" مىباشد، و معلوم مىشود قريش وقتى شنيدند كه قرآن به داستان عيسى (ع) مثل مىزند، آن را مسخره كردند. البته كلمه" يصدون" به ضمه صاد هم قرائت شده كه به معناى" يعرضون- اعراض مىكنند" مىباشد، و اين قرائت با جمله بعدى سازگارتر است." وَ قالُوا أَ آلِهَتُنا خَيْرٌ أَمْ هُوَ" - استفهام در اين آيه انكارى است، و معنايش اين است كه:آيا خدايان ما بهتر است يا پسر مريم، گويا چون از قرآن شنيدهاند كه نام مسيح را برده، و نعمت و كرامت خداى را بر او شمرده، آن را ناديده گرفتهاند، و مسيح را از ديد مسيحيت كه او را خدا و پسر خدا مىپنداشتند با آلهه خود مقايسه كردند و در رد دعوت رسول خدا (ص) بر توحيد گفتهاند: خدايان ما بهتر از مسيح است. و اين نوع جدال سخيفترين جدالها است، چون از آن بر مىآيد كه گويا خواستهاند بگويند اوصافى كه در قرآن براى مسيح آمده اصلا قابل اعتناء نيست، و اگر مسيح قابل اعتنايى باشد مسيح از نظر نصارى است، و آنهم قابل مقايسه با خدايان ما نيست، و خدايان ما بهتر از او است." ما ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلًا"- يعنى تو را با جمله" أَ آلِهَتُنا خَيْرٌ أَمْ هُوَ" مواجه نكردند مگر از در جدل، و خواستهاند بدان وسيله مثل مذكور را باطل كنند، هر چند كه حق باشد" بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ" يعنى آنان بطور قطع مردمى ثابت در خصومت و مصر بر آنند." إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَيْهِ" - اين جمله رد مطلبى است كه از گفتار مشركين استفاده مىشود كه گفتند:" أَ آلِهَتُنا خَيْرٌ أَمْ هُوَ" چون به طورى كه خواهد آمد از اين سخن برمىآيد كه خواستهاند بگويند مسيح، اله نصارى است. و جمله مورد بحث در رد آن مىفرمايد مسيح تنها بندهاى بود كه ما بر او انعام كرديم.زمخشرى در تفسير كشاف و عده زيادى ديگر از مفسرين از ابن عباس و ديگران نقل كردهاند كه در تفسير آيه گفتهاند: وقتى رسول خدا (ص) آيه" إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ" «1» كه عليه قريش است تلاوت كرد، قريش سخت در خشم شدند. و ابن الزبعرى گفت: اى محمد تنها ما و خدايان ما هيزم جهنمند، و يا خدايان همه امتها؟ فرمود: هم شما و هم خدايان شما، و هم همه امتها مشمول اين آيهاند. (1) سوره انبياء، آيه 98.
لطفا منتظر باشید ...
