لطفا منتظر باشید ...
مراد از جدا شدن هر امر حكيم در شب قدر (فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ)
" فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ" ضمير در" فيها" به" ليلة" برمىگردد. و" فرق"- كه ماده اصلى" يفرق" است- به معناى جدا كردن چيزى از چيز ديگر است، به طورى كه از يكديگر متمايز شوند. و در مقابل اين معنا كلمه" احكام" قرار دارد. پس امر حكيم عبارت است از امرى كه الفاظش ازيكديگر متمايز نباشد، و احوال و خصوصياتش متعين نباشد، هم چنان كه آيه" وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ" «1» نيز به اين معنا اشاره دارد.بنا بر اين، امور به حسب قضاى الهى داراى دو مرحلهاند، يكى اجمال و ابهام، و ديگر مرحله تفصيل." شب قدر" هم بطورى كه از آيه" فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ" برمىآيد، شبى است كه امور از مرحله احكام و ابهام به مرحله فرق و تفصيل بيرون مىآيند. و از جمله امور يكى هم قرآن كريم است، كه در شب قدر از مرحله احكام درآمده، و نازل مىشود، (يعنى در خور فهم بشر مىگردد).و چه بسا كه خداى سبحان پيامبر خود را به جزئيات حوادثى كه به زودى در زمان دعوت او در هنگام نزول هر آيه و يا آيات و يا سوره رخ مىدهد خبر داده، و نيز آگاه كرده كه در باره هر حادثه آيه يا آياتى نازل مىشود، و از همين جهت هر پيشامدى مىكرده، منتظر بوده آيه و يا آياتى در باره آن نازل شود، پس در حقيقت قرآن يك بار دفعة و يكپارچه بر او نازل شده، و يك بار هم تدريجا و متفرق.
برگشت اين وجه به اين است كه بگوييم رسول خدا (ص) قبل از آنكه قرآن بر زمين نازل شود، و در مرحله عين و خارج قرار گيرد، در مرحلهاى كه داشت به قضاء تفصيلى نازل مىشد، بر آن اطلاع و اشراف داشت. و بنا بر اين وجه، ديگر حاجتى نيست كه دو مرحله را به عنوان مرحله اجمال و تفصيل كه در وجه قبلى بود تقسيم كنيم.و ظاهر گفتار بعضى از مفسرين اين است كه خواستهاند بگويند:مراد از جمله" فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ" تفصيل و جداسازى معارف و احكام و ساير جزئياتى است كه در قرآن بيان شده. ولى اين حرف صحيح نيست، چون از ظاهر جمله" فِيها يُفْرَقُ" استمرار فهميده مىشود. به عبارت سادهتر: از آن استفاده مىشود كه همه امور حكيمه همهساله از يكديگر جدا مىشود. پس مراد از امور حكيمه بايد امور تكوينى باشد كه در هر شب قدر بعد از احكام، تفريق و تقسيم مىشود. و اما معارف و احكام الهى معنا ندارد كه همهساله تفريق و تقسيم شود، پس اگر مراد از تفريق، تفريق معارف بود، جا داشت بفرمايد:" فيها فرق- در آن شب معارف و احكام فشرده قرآن تجزيه و تقسيم شد".
(1) سوره حجر، آيه 21.
